Willem de Ridders Radiola Improvisatie Salon

Facebooktwitterpinterestlinkedin

Maandag 14 oktober wordt Willem de Ridder 80 jaar. De cv van deze inspirerende Fluxus-kunstenaar is te uitgebreid om volledig op te sommen. De Ridder is binnen muziekkringen bekend van jongerenbladen Hitweek (1965-1969) en Aloha (1969-1974) en als een van de oprichters van Paradiso. Experimentele muziekmakers zijn hem dankbaar vanwege het radioprogramma Radiola Improvisatie Salon. De verjaardag van Willem de Ridder is een goede aanleiding om enkele Radiola-uitzendingen uit de kelder op te vissen en online te zetten.

De Radiola Improvisatie Salon stond aan de basis van de Nederlandse ondergrondse cassettecultuur. Het VPRO-programma ging in 1980 van start op wat toen nog Hilversum 4 heette. Presentator en samensteller Willem de Ridder nodigde de luisteraars uit zelf opnamen te maken van geluiden, geïmproviseerde muziek, spontane voordrachten of hoorspelen en die via de VPRO op te sturen naar zijn toenmalige studiootje nabij Napels. Het was in eerste instantie de bedoeling om te improviseren tijdens de uitzending en daar opnamen van te maken. Die dienden tijdens de volgende uitzending als basis voor nieuwe improvisaties van andere luisteraars. Deze opzet werd gaandeweg losgelaten. Iedere deelnemer mocht zelf weten wat voor soort tape-experimenten hij of zij wereldkundig wilde maken. De Ridder luisterde vrijwel nooit van tevoren naar de cassettes en geluidsbanden en zond de inzendingen ongecensureerd uit. In het laatste uitzendjaar 1983 was het programma te horen via popzender Hilversum 3.

[Update: RIS ging door tot met 1984. Zie bij de reacties hieronder het overzicht van de data en zenders.]

De DIY-mentaliteit van de Radiola Improvisatie Salon was verwant met punk, maar dan zonder de muzikale begrenzing van drie primitieve gitaarakkoorden. De drempel had niet eerder zo laag gelegen op de Nederlandse nationale radio. Alle experimenten, zowel geslaagde als minder geslaagde, werden uitgezonden, ook die van een veertienjarige middelbare scholier uit Heerhugowaard. Zonder duidelijk plan wist ik ergens in 1980 een overbuurjongen, mijn jongere zus en haar schoolvriendin over te halen om in de huiskamer keukengerei als percussie te bespelen terwijl ik geluidsplaten opzette en draaide aan de echoknoppen van een Sony-bandrecorder. Daarna nam ik enkele simpele orgelimprovisaties op, thuis op het Hammond-orgel en op het kerkorgel waar mijn vader elke zondag de Hervormde gemeente mee begeleidde. Zonder een reservekopie te maken gooide ik de mastertape op de bus. Ik weet niet meer welk stuk uiteindelijk door de ether heeft geklonken. Bewijs ervan ontbreekt, want waarschijnlijk was ik van de zenuwen vergeten de uitzending op te nemen.

Radiola Improvisatie Salon januari 1981 met o.a. Dagdroomdag van Theo van Raaij (25:50)

Meestal nam ik de uitzendingen van de Radiola Improvisatie Salon wél op, want dat was de enige manier om de wonderlijke bijdragen meerdere te keren te kunnen beluisteren. Willem de Ridder zond namelijk zelden een track een tweede keer uit. Er waren wel terugkerende namen zoals Arthur Berkhoff, Nico de Gruiter, Enno Velthuys en Hessel Veldman. Sommige muziek werd later officieel op cassettes uitgebracht, bijvoorbeeld op Veldmans label ExArt, die ook te koop waren bij onder meer Staalplaat. De overige inzendingen verdwenen rechtstreeks richting vergetelheid. Het is mij niet bekend waar de cassettecollectie van Willem de Ridder zich nu bevindt. Tekenaar Frits Jonker meldt op zijn site dat hij via Peter Pontiac een doos cassettes in zijn bezit heeft gekregen, maar het lijkt me sterk dat het hier gaat om de volledige Radiola-collectie.

Uitzendingen van het programma stonden tot nu toe nergens online. Tussen de cassettebandjes in mijn vochtige kelder, opgeslagen in dozen naast roestende fietsen, vond ik nog enkele resten Radiola Improvisatie Salon. Het betreft een selectie van tracks die ik indertijd de moeite waard vond, een enkele keer aangevuld met aan- en afkondigingen door Willem de Ridder, Han Reiziger of Cora Emens. De 80e verjaardag van Willem de Ridder is het ideale excuus om het materiaal een plek te geven op MixCloud in de vorm van rudimentaire reconstructies, inclusief de onvermijdelijk ruis die zich als hoorbare stof op de magnetische tape heeft vastgebeten.

De komende weken zullen meer (collages van) uitzendingen gepost worden. Houd MixCloud in de gaten voor updates.


Nog meer Radiola:

5 thoughts on “Willem de Ridders Radiola Improvisatie Salon

  1. Je bent duidelijk niet op de hoogte van de uitzendtijden. Van 1981-okt 1982 juist op Hilversum 3 (vrijdag 22:02-22:30 uur) en van okt. 1982- okt 1984 elke 14 dagen op vrijdagmiddag op Hilversum 4 (16-17 uur, Muziek op Vier).

  2. De Radiola Improvisatie Salon was er ook al in 1980. In dat jaar ben ik er twee keer op geweest. Eén datum weet ik nog exact: 13 juni 1980. Dat was één van de eerste uitzendingen vanuit Napels. Er verschenen ook nieuwsbrieven. Het begon op Hilversum vier en in eerste instantie was het één keer per maand. Ik weet niet hoeveel archiefmateriaal joj nog hebt Gert maar ik hoop dat je zoveel mogelijk kan plaasten. Ik ontdek deze site nu net, vandaar mijn wat late reactie. Groet, Bert

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *