Neutral Milk Hotel live @ Paradiso (11 augustus 2014)

Facebooktwitterpinterestlinkedin
Neutral Milk Hotel in Paradiso (bron: Instagram)

Neutral Milk Hotel in Paradiso (bron: Instagram)

Zestien jaar geleden maakte Neutral Milk Hotel grote indruk in de oude zaal van de Melkweg in Amsterdam. Hun optreden staat in de top vijf van beste concerten die ik ooit heb meegemaakt. Afgelopen maandag keerde de Amerikaanse band terug naar de hoofdstad. Wisten de muzikanten het legendarische concert te overtreffen?

16 september 1998. Sparklehorse treedt op in de Melkweg. Van het optreden kan ik me niets meer herinneren. Wel van het tweede voorprogramma. De Nederlandse band Gitbox! speelt een veel te lange set. Als de zanger eindelijk het laatste nummer aankondigt, stijgt een opgelucht gejuich op uit de volle zaal. Het eerste optreden van de avond is vrij laat aan het programma toegevoegd. Neutral Milk Hotel uit Louisiana heeft in de oude zaal van de Melkweg slechts een mager half uur tot zijn beschikking en de muzikanten zijn vastberaden het publiek in die korte tijd volledig te overrompelen. Ik ken de band alleen van naam en heb geen idee wat me te wachten staat.

Jeff Mangum (bron: YouTube)

Jeff Mangum (bron: YouTube)

Zanger/gitarist Jeff Mangum staat links op het podium. Hij draagt een gebreide trui en kijkt ons aan met wijd opengesperde ogen. Achter hem bevindt Jeremy Barnes zich achter het drumstel en voor aan op het podium zit Julian Koster op zijn knieën voor een synthesizer. Ik weet niet meer of Koster een helm draagt zoals op de publiciteitsfoto, maar ik weet wel dat hij het toetsenbord in het eerste nummer met zijn hoofd bespeelt. Hij beukt zijn voorhoofd ritmisch stuk op de toetsen en probeert tegelijkertijd basgitaar te spelen, terwijl Mangum op zijn luidst het openingsnummer zingt alsof het het allerlaatste nummer is dat hij ooit zal zingen. Zijn ogen vlammen.

Scott Spillane (bron: YouTube)

Scott Spillane (bron: YouTube)

Een hele grote kabouter, inclusief ringbaard en puntmuts, houdt zich achter de pilaar rechts verborgen. Gehurkt wacht hij tot hij zich in het refrein mag storten. Het is trompettist Scott Spillane en hij staat op ontploffen van verlangen. Als het eenmaal zover is, springt hij als een kind zo blij naar de microfoon. Eigenlijk heeft hij geen microfoon nodig om zijn blaaspartijen tot ver achter in de zaal hoorbaar te maken. Zijn hele lichaam schudt bij elke uithaal. Elders in de set speelt Spillane ook trombone en wordt hij terzijde gestaan door iemand op Franse hoorn (in mijn geheugen is het een vrouw met bril en misschien speelt ze een immense sousafoon).

Julian Koster (bron: YouTube)

Julian Koster (bron: YouTube)

Neutral Milk Hotel speelt folk met een punkhouding, net zo rafelig als de trui van Jeff Mangum. De band heeft geen tijd te verliezen en ook geen tijd om op adem te komen. De nummers volgen elkaar in moordend tempo op en zitten vol felle, luid versterkte uithalen. Koster bespeelt de banjo en gitaar vaak met een strijkstok en zaagt op een manier waarop een boswachter een iep velt. De drummer doet verwoede pogingen om de muziek aan gort te slaan, maar de melodieën zijn te sterk om in een ondoordringbare brei te verzanden. Mangum verwart de ongelovigen onder de aanwezigen met een ode aan Jezus Christus.

Als de storm is geluwd, staart iedereen beduusd naar het podium en daarna naar de persoon naast zich. Heel toevallig staat de directeur van mijn werk naast me, normaal gesproken niet iemand die ergens snel van onder de indruk is. Aan zijn brede grijns te oordelen zal ook hij deze avond niet snel vergeten. Zonder dit optreden zou ik nooit In The Aeroplane Over The Sea alsnog hebben aangeschaft en was Neutral Milk Hotel grotendeels aan mij voorbijgegaan. Een paar maanden na het bezoek aan de Melkweg heft de band zichzelf op.


11 augustus 2014. Neutral Milk Hotel is na vijftien jaar weer bij elkaar en staat in de grote zaal van Paradiso. Het publiek is over het algemeen jonger dan ik zestien jaar geleden was. Vroeger bladerden we in afwachting van de optredens door de FRET of de LiveXS. Tegenwoordig lezen bezoekers recensies op Pitchfork via hun smartphone. Deze keer worden we niet verrast door een fris voorprogramma. Het geplande Amen Dunes heeft vanwege stemproblemen af moeten zeggen. Hallo Venray valt op het laatste moment in. Het Haagse trio werd vroeger vaak vergeleken met Neil Young. Deze avond leven de muzikanten in de veronderstelling dat ze in het voorprogramma staan van Motörhead. Ze stampen met veel geweld over een olifantenpaadje. De basversterker staat belachelijk hard en overstemt alle liedjes. Ik zie de bassist in zijn gedachten met een stoomwals over een eendenkuikentje rijden.

Van Neutral Milk Hotel mag ik niet verwachten dat ze net zo gaan overdonderen als de eerste keer. Ik kan alleen maar hopen dat ze minstens zo goed zijn als die ene avond in september. Op het podium wacht een imposante verzameling instrumenten. Rondom de vaste rockattributen liggen onder meer twee accordeons, een bel, een banjo, twee keyboards, een synthesizer, verschillende koperen blaasinstrumenten, een elektrische doedelzak en drie zingende zagen. De band opent met King Of Carrot Flowers en het is meteen duidelijk dat het helemaal goed gaat komen vanavond. De muzikanten hebben er ontzettend veel zin in. Ze zijn geen moment minder gretig dan tijdens hun eerste Amsterdamse optreden. Ditmaal hoeven ze echter niet gehaast een hele set in een half uur te proppen.

Jeff Mangum in 2014 (bron: YouTube)

Jeff Mangum in 2014 (bron: YouTube)

Jeff Mangum staat helemaal rechts naast een tafeltje met meerdere waterflessen. Hij heeft zich sinds september 1998 niet meer geschoren of laten knippen. Zijn gezicht gaat verborgen achter lange haren en een onstuitbare baardgroei. De kabouterbaard van Scott Spillane is langer en grijzer geworden. Zijn enthousiasme is onverminderd gebleven. Ik was vergeten dat hij vrijwel alle zangpartijen van Mangum meezingt. Wat ik niet versta, kan ik bij hem liplezen. Spillane is de leider van een blaaskapel dat uit slechts twee blazers bestaat. Hij wisselt trompet af met flügelhorn, hoorn, tuba en trombone. Tijdens de zesachtste maat in het instrumentale The Fool doen zijn bijdragen even denken aan De Kift. Julian Koster lijkt geen jaar ouder geworden. Hij tolt dartel over het midden van het podium en draait zich dronken om zijn eigen as terwijl hij de accordeon bespeelt. Tijdens rustige nummers laat hij een van de zingende zagen huilen.

De blaasarrangementen tillen het van zichzelf toch al zo sterke songmateriaal een paar keer naar grote hoogten, zoals in Oh Comely, het lied over Anne Frank dat vrijwel volledig door Mangum solo wordt uitgevoerd, totdat hij aan het einde belandt van de zin Know all your enemies, we know who our enemies are en Spillane bij het laatste woord invalt. Als Mangum helemaal alleen op het podium staat is het doodstil in de zaal. Bij de heftige passages met de volledige bezetting, inclusief twee extra muzikanten, kolkt het in de voorste rijen. De vele twintigers zingen mee, de armen in de lucht of om de schouders van vrienden. Het publiek wordt beloond met een uitgebreide toegift waarbij de noisy drones van Ruby Bulbs opgaan in het Velvet Underground-achtige Snow Song. De band neemt afscheid met het slaapliedje Engine. Hopelijk hoeven we niet weer zestien jaar te wachten op een weerzien.


De eerste drie foto’s bij bovenstaande tekst zijn screenshots van een video uit april 1998 van een concert in San Francisco dat op YouTube staat. Tijdens het concert gisteren mochten geen foto’s gemaakt worden. De foto van Jeff Mangum met baard is afkomstig van een filmpje van een optreden in Frankrijk en de Paradisofoto is geplukt van Instagram.

3 thoughts on “Neutral Milk Hotel live @ Paradiso (11 augustus 2014)

  1. Hoi,

    Dank voor deze mooie recensie. Tijdens zijn korte bestaan is deze band volledig aan mij voorbijgegaan. Tot een jaar of zes geleden. Sinds die tijd is hun album torenhoog favoriet bij mij en galt hun muziek regelmatig door de huiskamer. Met tranen in m’n ogen las ik de datum van dit concert, aangezien ik er niet bij kon zijn. Gelukkig kan ik me nu een kleine voorstelling van hun optreden maken dankzij dit schrijven. Hulde!
    Groet,
    Harry

  2. Kan mij helaas niets herinneren Van het half uurtje voor Sparklehorse.
    Wel dat ik er was om S. Te zien
    Nmhotel is later zeker in de platenkast terecht gekomen.
    Een dijk van een plaat.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *