Toevallig zadelde ik mezelf op dezelfde avond op met twee verschillende moeilijke moeders. Ze zijn nadrukkelijk aanwezig in de Franse film Mon Fils À Moi van Martial Fougerion en het Amerikaanse Running With Scissors van Ryan Murphy.
Van Mon Fils À Moi wist ik van tevoren dat moederschap een belangrijke rol zou spelen, want dat is duidelijk aan de titel af te lezen. Julien (Victor Sévaux) heeft een moeder (Nathalie Baye) die niet kan accepteren dat hij volwassen aan het worden is. Ze wil nog altijd samen met hem dansen door de kamer en een potje voetballen in het gras van de tuin. Juliens opvoeding is een keurslijf en vol vaste voorschriften. De jongen schaamt zich voor de dwingelandij van zijn moeder en spreekt op school nooit over zijn ouders. Schoolvrienden komen nooit mee naar zijn huis. Buiten de thuisdeuren draagt hij zijn haar los en zijn kleren comfortabel slordig. Hij houdt zijn schoolvriendinnetje geheim en ontmoet haar tijdens de pianolessen bij zijn vrijzinnige, kunstzinnige oma. Ondertussen komt moeder elke week naar school om zijn studieresultaten te controleren. Het gaat niet zo goed met natuurkunde, wat gevolgen heeft voor het strenge regime thuis.
Het wordt erger als moeder ontdekt dat Julien zich al stiekem scheert. Een verontrustender bewijs voor het volwassen worden van haar zoon is voor deze moeder niet denkbaar. Het is over met de privileges. Elke spontaniteit en alle eigen initiatief wordt desnoods uit Julien geslagen. Zijn oudere zus probeert tevergeefs te bemiddelen. Vader blijft passief en durft zijn vrouw geen ongelijk te geven, want moeders wil is wet. Olivier Gourmet (bekend van zijn werk voor de gebroeders Dardenne) is op vertrouwde wijze de binnenvettende vader, zichzelf zoveel mogelijk van het ouderschap distantiërend. Hij gebruikt zijn drukke baan op de universiteit als excuus .
Mon Fils À Moi gaat onvermijdelijk richting een gewelddadige ontknoping, al verraadt de vooruit kijkende openingsscène gelukkig lang niet alles. Het rigide gedrag van moeder is ook voor de kijker verstikkend – omdat Julien geen uitweg weet, is er voor ons ook geen uitweg. Dat maakt de film ietwat rechtlijnig, wat echter goedgemaakt wordt door de lengte (79 minuten zijn ruim voldoende) en de sterke vertolkingen van Nathalie Baye (van subtiel gestoord zorgzaam tot geleidelijk aan ziekelijk geobsedeerd) en Victor Sévaux (vooral de wijze waarop hij zijn schizofrene bestaan weet vorm te geven).
De moeder in het in de jaren zeventig gesitueerde Running With Scissors is een weinig getalenteerde dichteres die echter heilig gelooft in haar literaire carrière. Zonder nog een bundel gepubliceerd te hebben is ze verontwaardigd over het feit dat haar nog geen Pulitzer Prize is toegekend. Net als de moeder in de bovengenoemde Franse film houdt ze haar zoon het liefst altijd bij zich in de buurt. Daarmee is de relatie vergelijkbaar verstikkend. Het grote verschil is dat de Amerikaanse moeder Deirdre Burroughs (een rol die de drukke actrice Annette Bening wel is toevertrouwd) de creatieve impulsen van haar zoon Augusten (Joseph Cross) juist toejuicht en hem liever niet naar school ziet gaan. Ook hier is sprake van een passieve vader (Alec Baldwin). Het vaderschap wordt ditmaal extra bemoeilijkt door drankmisbruik.
Om hun relatie kritisch onder het licht te houden, gaan Augustens ouders naar de eigenzinnige psychiater Dr. Finch (Brian Cox). Deze specialist moedigt de scheiding aan en ontfermt zich over moeder en zoon. Door zijn, op z’n zachtst gezegd, weinig gangbare en excentrieke werkmethode, takelt moeder psychisch verder af en wordt zoonlief tijdens zijn cruciale pubertijd gedwongen te wonen bij het ontspoorde gezin van Finch. Met veel tegenzin ondergaat hij hun grillen.
Het roze geschilderde huis van Finch is een puinzooi met een permanente kerstboom als kers in een drol. De verward ogende en ongewassen moeder Agnes (Jill Clayburgh) kijkt overdag naar goedkope horrorseries onderwijl hondenbrokken etend. De stijve hark Hope (Gwyneth Paltrow) is bijgelovig, wat onder meer ten koste gaat van de huiskat. Geadopteerde zoon Neil (Joseph Fiennes met druipsnor) is een homofiele schizofreen die graag een relatie aangaat met de uit de kast gekomen Augusten en tegelijkertijd de demonen in zijn kop moet bevechten. Augustens moeder Deirdre staat stijf van de medicijnen en experimenteert met de vrouwenliefde.
Het mag duidelijk zijn dat Running With Scissors overloopt van de geflipte personages. Daar moet je tegen bestand zijn. Zelf was ik na een uur al volledig uitgeput en kon de gekkigheid me volledig gestolen worden. Hoofdpersoon Augusten is het meest normale karakter in het verhaal en voornamelijk een spons die alles absorbeert en in een dagboek vastlegt voor het nageslacht. De acteurs en actrices zijn op dreef en gebruiken met verve alle beschikbare emoties om zich van hun taak te kwijten. Het rariteitenkabinet Running With Scissors is geen slechte film en zeker knap en intelligent en vol snedige dialogen. Mensen die houden van de soortgelijke wereld in de films van Wes Anderson kunnen zeker een poging wagen.