Luca Guadagnino staat bekend als een regisseur met een voorkeur voor grote gebaren. Hij trekt met een barokke stijl alle registers open in Io Sono L’Amore (2009) en laat Ralph Fiennes uitbundig schmieren in A Bigger Splash (2015). Zijn vierde speelfilm Call Me By Your Name is opvallend ingetogen. Het kalme tempo past goed bij de langzaam opbloeiende liefdesrelatie onder de Italiaanse zon tussen muziekstudent Elio en de oudere Oliver.
Eind vorige week was ik nogal fel in mijn oordeel over Wonder Wheel (Woody Allen, 2017). Wat me onder meer tegenstond waren de monologen waarin pratende hoofden vertellen over gebeurtenissen die we niet te zien krijgen. Tekst heeft de overhand terwijl woorden juist bedoeld zijn om het beeld te dienen. Film is geen verbaal medium maar een visueel medium. It’s important to realise that a movie is not a talking head, zegt regisseur Luca Guadagnino in een interview in Sight & Sound (november 2017). It’s about people in space. Toevallig of niet draagt de zeventienjarige Elio (Timothée Chalamet) in Guadagnino’s nieuwe speelfilm Call Me By Your Name een T-shirt van de band Talking Heads. Tekst is natuurlijk geen onbelangrijke aanvulling op wat wordt getoond, maar het zijn uiteindelijk de beelden die ons het meeste vertellen over de relatie tussen Elio en de oudere Amerikaanse student Oliver (Armie Hammer).
Cinema gaat over mensen binnen een ruimte, zegt Guadagnino in het eerder genoemde interview. Een van de ruimtes in Call Me By Your Name is die tussen de kamers waarin Elio en logé Oliver slapen. Elio’s vader (Michael Stuhlbarg) nodigt elke zomer een student uit in zijn Italiaanse landhuis om hem te helpen bij onderzoek naar Grieks-Romeinse kunst. De zoon moet zijn slaapkamer tijdelijk beschikbaar stellen en slaapt zelf in de naastgelegen kamer. Als de deur openstaat, kijkt de jongen rechtstreeks naar de toiletpot in de badkamer. De nabijheid van Oliver maakt bij Elio iets los dat hij steeds minder kan bedwingen en waar hij geen woorden voor kan vinden.
Words don’t come easy, zingt F.R. David in een van de vele liedjes op de soundtrack. Elio en Oliver draaien om woorden heen voordat ze dichter bij elkaar komen en hun relatie verder gaat dan een voorzichtige aanraking. Muziek is een goed alternatief voor woorden. Elio is muziekstudent en een bekwame pianist. Hij plaagt zijn gast door te variëren op een muzikaal thema voordat hij de variatie speelt die Oliver graag wil horen. De twee flirten in die scène zonder woorden en krijgen van Luca Guadagnino ruim de tijd – Call Me By Your Name duurt twee uur en twaalf minuten – om in de loop van de film naar elkaar toe te laten groeien.
De dienende taak van tekst in film blijkt in Call Me By Your Name onder meer uit een voorgelezen passage uit een zestiende-eeuws sprookje. Het wordt op een avond door moeder (Amira Casar) hardop uit het Duits vertaald terwijl zoon en echtgenoot toeluisteren, bij haar liggend op de bank. In het sprookje moet een personage een belangrijke keuze maken: de liefde uitspreken of zwijgen en sterven. De woorden dienen als katalysator voor de stappen die Elio vervolgens richting Oliver zet, met op de achtergrond een monument ter herdenking van de gesneuvelde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. De link tussen liefde en dood verwijst naar de aidsepidemie in de jaren tachtig (de film speelt zich af in 1983). Een zelfportret van fotograaf Robert Mapplethorpe in Elio’s kamer was al een eerdere verwijzing in die richting. (*)
Het in het oog springende beeld tijdens de scène met het sprookje is dat van het gezin op de bank. De manier waarop de drie gezinsleden bij elkaar binnen het frame zijn geplaatst toont aan hoe liefdevol hun relatie is, ondanks de onenigheid en meningsverschillen die nu eenmaal horen bij ouders en hun opgroeiende puberzoon. De bank is een vertrouwde en veilige plek zoals bevestigd wordt aan het einde van de film wanneer vader en zoon misschien wel het belangrijkste gesprek uit hun leven hebben.
9/10
(*) Op de foto staat Mapplethorpe met een machinegeweer voor een pentagram dat wat betreft vorm verwant is met de davidster aan de ketting van Oliver. Elio draagt de ketting later in de film ook.
Je bent er vroeg bij, mijn schrijven verschijnt morgen. Een van de vele voorvertoningen?
Mooie reflecties op de details in het beeld; zelf benadruk ik in mijn recensie het belang van een scène die niet is gecut (waar andere makers daar misschien wel voor hadden gekozen), en voelde ik in het eerste deel een kunstmatig gecreëerde cinematografische afstand. Langzaam wordt deze opgeheven en komen de personages dichter bij elkaar. Een tweetal opeenvolgende shots dat de schifting niet haalde: Chámalet die zo gepositioneerd wordt binnen het beeldkader dat hij letterlijk opkijkt naar de eerst getoonde Hammer.
Ik vond het zo leuk te zien dat Elio een shirt van de TH droeg dat ik niet doordacht, al mis ik ook de context van het interview. Deze titel had algemeen wat A Bigger Splash voor mij niet had: een oprechte emotionele kern. Daardoor slaagt deze karakterstudie voor mij wel, en staat ze in schril contrast met de extravagante existentiële leegte die ik twee dagen eerder zag in Guadagnino’s vorige werk.
Overigens krijg ik bijna het gevoel in een stroom van vergelijkbare films terecht te komen. Daar ben ik zelf deels schuldig voor; vorige week zag ik voor het eerst Brokeback Mountain. Aanstaande vrijdag hoop ik echter ook God’s Own Country te bekijken, nadat ik een week daarvoor deze film zag.
door zijn bleke jongeling malaise en bloedneuzen dacht ik even dat arme Elio nog voor ie de mannenliefde ooit had geconsummeerd al aan AIDS ten onder zou gaan. 😛