Kinderen krijgen het zwaar te verduren in twee films die momenteel in de bioscopen draaien. De hoofdpersonages in het Poolse Wilkołak en het Mexicaanse Tigers Are Not Afraid staan er helemaal alleen voor in hun confrontatie met het kwaad. Beide films gebruiken kenmerken uit genrefilms en doen dat met wisselend succes.
Wilkołak betekent weerwolf in het Pools. De productionele bijdrage van House of Netherhorror bevestigt dat we hier te maken hebben met een genrefilm. Wilkołak wil meer zijn dan enkel horror en mixt het genre met oorlogsdrama en een poging tot coming-of-age. De film begint in concentratiekamp Gross-Rosen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Duitse soldaten schieten zoveel mogelijk gevangenen dood voordat ze op de vlucht slaan voor het Russische bevrijdingsleger. Een groep Poolse weeskinderen overleeft de slachting en wordt door volwassen holocaustslachtoffer Jadwiga (Danuta Stenka) opgevangen in een vervallen landhuis midden in een woud. De vrouw probeert de verwilderde kinderen manieren te leren, maar zij hebben meer behoefte aan eten en drinken en daar ontbreekt het nogal aan op de afgelegen plek.
[Spoilers!] Het gevaar voor de kinderen komt meer van binnenuit dan vanuit de schaduwen van het woud. Een van de dreigende factoren in hun tijdelijke leefsituatie is de bijna volwassen Wladek (Kamil Polnisiak). In het kamp was hij de leider van de kindergroep, maar van die functie is op de nieuwe locatie niets meer over. De zwijgzame jongen weet niet wat hij met de veranderde situatie aan moet. Zijn emotionele instabiliteit wordt versterkt door zijn jaloezie over de opbloeiende relatie tussen leeftijdgenoot Hanka (Sonia Mietielica) en de later aan de groep toegevoegde Duitse jongen Hanys (Nicolas Przygoda). Als het landhuis wordt aangevallen door ontsnapte kamphonden voelt Wladek meer verwantschap met de dieren dan met zijn lotgenoten.
Adrian Panek probeert in zijn tweede speelfilm iets te zeggen over het beest dat als een weerwolf in de mens huist. Helaas heeft hij grote moeite met het horrorelement in zijn verhaal. Uit het interview met de regisseur in de Filmkrant blijkt dat hij zich pas tijdens de montage afvroeg wat het recept is voor een effectieve horrorfilm. Dat verklaart misschien de vreemde montagekeuzes die hij samen met editor Jaroslaw Kaminski (o.a. Cold War) heeft gemaakt. Het lijkt alsof de film vlak voor de deadline in meerdere scherven op de grond is gevallen en in alle haast aan elkaar is gelijmd. Meer dan eens wordt zonder reden een scène abrupt onderbroken om pas veel later vervolgd te worden. De gefragmenteerde vertelwijze komt wellicht voort uit de verwarde geest van (een van) de personages, maar ik vermoed dat de makers van Wilkołak de verhaalonderdelen onsamenhangend aan elkaar hebben geplakt om de film een artistiek tintje mee te geven. Het gebrek aan chronologie gaat ten koste van karakterontwikkeling en spanningsopbouw.
De herdershonden zijn vanwege hun constante geblaf vooral een irritante aanwezigheid in plaats van angstaanjagend. Wladek ontdekt hoe de dieren zijn te temmen, maar hij deelt die kennis niet met de anderen. De remedie blijkt heel simpel. De honden zijn getraind om mensen in concentratiekampkledij aan te vallen en reageren op Duitse commando’s. Met die kennis vraag je je met terugwerkende kracht af waarom de dieren dan ook Duitse mannen in uniform dodelijk hebben aangevallen en achter Hanka zijn aangerend nadat ze haar gestreepte tenue heeft verruild voor een mooie rode jurk.
De Mexicaanse film Tigers Are Not Afraid gebruikt ook genre als middel voor een verhaal over weeskinderen die moeten zien te overleven in een wrede wereld. Tigers Are Not Afraid kiest voor fantasy. De tienjarige Estrella (Paola Lara) heeft van haar lerares drie witte krijtjes meegekregen om, net zoals in sprookjes, drie wensen te kunnen doen. Na de raadselachtige verdwijning van haar moeder sluit het meisje zich aan bij een groep zwerfkinderen bij haar in de buurt. Hun leider is de strijdvaardige El Shine (Juan Ramón López). Hij waant zich als een tijger in de donkere straten van de stad en tekent zijn favoriete dier met spuitbus op de muren. De kinderen moeten het opnemen tegen de leiders van een plaatselijke drugsbende.
De drie wensen van Estrella en de tijger van El Shine zorgen voor de fantasie-elementen in Tigers Are Not Afraid. Het meisje wenst als eerste de terugkeer van haar verdwenen moeder en roept daarmee een griezelige spookverschijning op als variant op het korte verhaal The Monkey’s Paw. De getekende tijger van El Shine kruipt en springt over het oppervlak van de muren. Fantasie is voor de kinderen een middel om de onveilige levensomstandigheden aan te kunnen en het geweld mentaal op afstand te houden.
Het is spijtig dat de film de dreiging van de drugswereld onvoldoende weet over te brengen op de volwassen kijker. De gevolgen van de bendeoorlogen worden voor aanvang van de film als statistisch gegeven getoond, alsof getallen voldoende zijn om je in de jeugdige hoofdpersonages te verplaatsen. Het drugsgeweld nabij Estrelle’s school vindt in de openingsscène buiten het frame plaats. Het beeld van kinderen die voor geweerschoten schuilen onder hun schoolbanken is onvoldoende om een allesoverheersend gevoel van angst over te brengen. De bendeleiders komen in hun eerste scène niet over als mannen die de stad in een wurggreep houden. Ze worden in plaats daarvan geïntroduceerd als onhandige dronkenlappen. El Shine weet zonder probleem zowel een mobiele telefoon als een pistool bij een van hen te stelen.
Tigers Are Not Afraid wordt in meerdere recensies vergeleken met Guillermo del Toro’s meesterlijke Spaanse sprookje Pan’s Labyrinth (2006). Dat wekte bij mij te hoge verwachtingen. De Mexicaanse film mist een angstaanjagend personage zoals de sadistische legerofficier Vidal (Sergi López) en moet het doen zonder de ontzagwekkende creaturen van Del Toro. Het kinderensemble heeft geen actrice van hetzelfde kaliber als Ivana Baquero. Sommige trucages in Tigers Are Not Afraid, zoals bewegende tijgerpop, zijn meer een gimmick dan een effect om het verhaal te ondersteunen.
Wilkołak 3/10 – Tigers Are Not Afraid 6/10