When They See Us (Ava DuVernay, 2019)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

Regisseuse Ava DuVernay maakte in 2016 indruk met de documentaire 13th. Ze liet zien hoe het rechtssysteem in de Verenigde Staten sinds de afschaffing van de slavernij de ongelijkheid tussen blank en zwart systematisch in stand houdt. Het verhaal over de Central Park Five in de Amerikaanse miniserie When They See Us is minstens zo schokkend. De gevolgen van de gerechtelijke dwaling spreken voor zichzelf en hadden wat mij betreft met veel minder bombarie in beeld gebracht mogen worden. DuVernay bespeelt de toeschouwer met doorzichtige manipulatiemechanismen.

When They See Us begint in Central Park op de avond van 19 april 1989. New Yorkse tieners Kevin Richardson, Antron McCray, Yusef Salaam, Raymond Santana en Korey Wise zijn getuige van opstootjes en vechtpartijen en rennen weg wanneer de politie arriveert. Ze worden opgepakt en op het bureau beschuldigd van de brute verkrachting van de 28-jarige jogger Trisha Meili op dezelfde avond in hetzelfde park. De vijf minderjarigen worden zonder ouderlijke begeleiding gedwongen een bekentenis af te leggen over een misdaad die ze niet hebben gepleegd. De advocaten worden pas bij de zaak betrokken als de bekentenissen al op videoband staan. Fysiek bewijs ontbreekt volledig, maar dat weerhoudt de jury er niet van om de vijf te veroordelen. De jongens gaan voor vijf tot vijftien jaar de gevangenis in. In 2001 biecht de daadwerkelijke verantwoordelijke zijn misdaden op. De onschuldige jongens worden twee jaar later vrijgesproken en moeten vervolgens ruim tien jaar wachten op schadevergoeding en eerherstel.

De zaak van de Central Park Five stond in 2012 centraal in een documentaire en is dit jaar onderwerp van de miniserie When They See Us, geproduceerd door onder meer Robert De Niro en Oprah Winfrey en geregisseerd door Ava DuVernay (Selma, A Wrinkle In Time). De serie laat er geen twijfel over bestaan dat de veroordeling van de vijf tieners gemotiveerd werd door racisme. Vier van de jongens waren Afro-Amerikaans en de vijfde had een Latijns-Amerikaanse achtergrond. Ze waren gewoonweg op het verkeerde moment in Central Park en werden als verdachte opgepakt vanwege hun afkomst.

Caleel Harris als Antron McCray in When They See Us

De verontwaardiging van de filmmakers over het onrecht dat de jongens is aangedaan heeft een serie opgeleverd waarin de oprechte woede de cameralens doet beslaan. De historische gebeurtenissen laten weinig ruimte over voor nuance, maar When They See Us slaat te ver door. Het script van de miniserie is geschreven in kapitalen en met heel veel uitroeptekens. Het leed en het onrecht wordt overgedramatiseerd wat zich uit in de overdreven spelstijl van sommige acteurs, het gebruik van clichématige filmeffecten en de aanwezigheid van een dominante score.

De kijker wordt weinig ruimte gegund om zelf conclusies te trekken. Neem bijvoorbeeld de op z’n zachtst gezegd dubieuze rol van Donald Trump. Hij bemoeit zich via de media met de zaak en plaatst een paginagrote advertentie in de krant waarin hij oproept tot de herinvoering van de doodstraf in de staat New York. Het fragment van een interview met de echte Trump komt even op een televisiescherm voorbij, wat voldoende is om zijn wanstaltige gedrag aan te stippen en de racistische motieven direct te linken aan de huidige stand van zaken in Trumpland. Toch voelen de makers van When They See Us zich genoodzaakt een van de personages luid te laten roepen dat Trump een duivel is, alsof de kijker niet zelf in staat is om tot een vergelijkbare constatering te komen.

Elke handeling krijgt extra nadruk. Emotionele uitbarstingen gaan gepaard met opvallende camerabewegingen en abrupte montage. De acteurs krijgen nauwelijks gelegenheid om zelf de intensiteit van de emoties in de scène te bepalen omdat de muziek die rol op zich heeft genomen. Bijna geen enkele dialoog in de serie ontkomt aan de muziek van componist Kris Bowers. De combinatie van hevig emotioneel spel en overheersende filmmuziek zorgen tijdens climaxen voor overkill, zoals direct na de uitspraak in de rechtszaal aan het slot van episode 2. Deze scène wordt extra aangedikt door het gebruik van slow motion en wordt daardoor zo zwaar dat de camera letterlijk door de grond zakt.

Jharrel Jerome in When They See Us

De serie wil evenveel aandacht besteden aan de vijf jongens en al hun familieleden. Vier episodes blijken te weinig om de vele invalshoeken op bevredigende wijze te behandelen. Episode 3 springt heen en weer tussen de gebeurtenissen van de volwassen geworden Kevin, Antron, Yusef en Raymond. Wat zij in detentie en vervolgens daarbuiten meemaken wordt vanwege tijdgebrek noodgedwongen fragmentarisch uitgewerkt. Een keer of vier wordt het verhaal in deze episode opgehouden vanwege een popliedje op de soundtrack. Sommige bijrollen blijven eendimensionaal, zoals de wel heel erg botte echtgenote van vader Raymond Santana Sr. (John Leguizamo). Acteur Michael Kenneth Williams kan weinig meer toevoegen aan de rol van Antrons vader dan het tonen van de fysieke ongemakken die horen bij zijn ziekte.

In episode 4 verdwijnen de eerste vier hoofdpersonages uit beeld en richt het verhaal zich vrijwel volledig en op speelfilmlengte op Korey (Jharrel Jerome) en wat voor ellende hij meemaakt tijdens zijn lange periode in de gevangenis. Deze afsluitende episode ontkomt niet aan de clichés die onlosmakelijk verbonden zijn aan gevangenisdrama’s. De juridische afwikkeling wordt aan het eind van de serie gehaast afgehandeld met hulp van actrice Famke Janssen. De andere hoofdpersonages mogen daarna heel even in het verhaal terugkeren om hun eerherstel op te eisen en dan is het alweer tijd voor de aftiteling.

Tot slot nog een opmerking over de eigenaardige wijze waarop sommige scènes verspreid over de serie worden belicht. Cameraman Bradford Young heeft een voorkeur voor het filmen met veel tegenlicht. Personages staan vaak voor grote ramen of andere lichtbronnen met als gevolg dat hun gelaatstrekken langdurig en soms gedurende de gehele scène in de schaduw verborgen blijven. Het is een stijlmiddel waarvan de functie mij telkens ontging en die me in toenemende mate irriteerde. Neem bijvoorbeeld de terugkeer van de volwassen Antron (Jovan Adepo) naar zijn ouderlijk huis. Het is onmogelijk in zijn ogen te lezen wat er in hem omgaat, want het gezicht van de acteur is door onderbelichting totaal niet te zien.

When They See Us is te zien op Netflix.

2 thoughts on “When They See Us (Ava DuVernay, 2019)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *