Terugblik 2020: Film & Muziek

Facebooktwitterpinterestlinkedin
Relaxer

Dit jaaroverzicht is vooral een raar overzicht. Vanwege het noodgedwongen huisarrest ging ik zelden op stap. Voorbij waren de wekelijkse uurtjes die ik normaal gesproken doorbreng in de platenzaak. Ik heb in totaal niet meer dan drie concerten bijgewoond. De thuisbioscoop was de veiligste plek en daar heb ik gelukkig ook veel moois kunnen zien. De jaarlijkse terugblik is zoals gebruikelijk opgesplitst in rubrieken met hier en daar een toelichting.

Thuisbioscoop (alfabetisch)

In dit lijstje beperk ik me tot recente films die ik voor het merendeel uit Duitsland, Frankrijk, VK of VS op Blu-ray heb laten overkomen. De genoemde titels zijn aan de Nederlandse bioscopen voorbij gegaan ondanks lovende woorden in de buitenlandse filmpers. Uitzondering is La Flor. Deze Argentijnse mix van genres werd in EYE vertoond, maar had ik daar overgeslagen vanwege de meer dan dertien uur lange speelduur. Tot mijn verrassing en vreugde was La Flor tijdelijk gratis te streamen via IFFR en was ik drie avonden zoet. Als films heel lang duren en opgesplitst bekeken kunnen worden, zie ik ze sowieso liever thuis, zoals het wonderlijke, bitterzoet komische tweeluik A Bread Factory, een film over een klein kunstencentrum dat vanwege een commerciële concurrent dreigt te verdwijnen. Het onsmakelijke Relaxer was niet per se een artistiek hoogtepunt in 2020, maar vanwege het opgesloten hoofdpersonage wel heel toepasselijk om tijdens de lockdown te bekijken. Verhoogde verzendkosten maakten het dit jaar zeer onaantrekkelijk om nog langer bestellingen te doen uit de VS. Of ik in 2021 vanwege de Brexit nog steeds films uit het VK blijf kopen, is vanwege te verwachten langere wachttijden en mogelijke invoerbelasting nog maar de vraag.

Ich war zuhause, aber…

Heruitgaven (alfabetisch)


Documentaires

Acht jaar na The Act Of Killing wordt rollenspel nog steeds regelmatig ingezet bij documentaires. EOdocs (co)produceerde dit jaar maar liefst drie varianten. Bij Lamentations Of Judas en The Death Of Antonio Sánchez Lomas bleek het rollenspel een geforceerde gimmick om emoties en/of bekentenissen op te roepen bij ooggetuigen, nazaten en oorlogsmisdadigers. The Mole Agent werd pas de moeite waard toen de bejaarde Sergio Chamy niet langer meer deed alsof hij een spion was. Het meest geslaagde rollenspel was dat van Leyla de Muynck in Drama Girl, gewoonweg omdat ze zichzelf bleef. Uiteindelijk maakte de onopgesmukte registratie van de gruwelijke realiteit in For Sama (de destructie van Syrië door de ogen van een jonge moeder) en Collective (corruptie gaat over lijken in Roemenië) de meeste indruk.

  1. For Sama
  2. Collective
  3. Aquarela
  4. Max Richter’s Sleep
  5. Women Make Film: A New Road Movie Through Cinema
  6. American Factory
  7. White Riot
  8. Woman
  9. Drama Girl

Films die dit jaar in de Nederlandse bioscopen draaiden

De grens tussen bioscoop en thuisbioscoop vervaagde in 2020. Meerdere films die in de bioscoop draaiden zag ik deels vanaf de bank dankzij onder anderen MUBI, Picl.nl en Vitamine Cineville. Sommige titels waren speciaal voor televisie gemaakt, voor Netflix (I’m Thinking Of Ending Things) en de BBC (de serie Small Axe van Steve McQueen). Hieronder vind je vijftien films (inclusief festivaltitels) die zijn bijgebleven. The Souvenir en Uncut Gems ontbreken in deze lijst omdat die films al in het jaaroverzicht van 2019 zijn genoemd.

15. Öndög

Ik vroeg me halverwege het jaar af of ik nog de behoefte had om terug te keren naar een filmzaal. Die twijfel verdween toen de bioscopen tijdelijk hun deuren weer openden, ik met enige aarzeling een kaartje reserveerde en vanaf de voorste rij terugkeerde in een wereld zonder muren. Öndög bood mij een weids uitzicht op de Mongoolse steppe. Het landschap in die film zou thuis nooit zoveel indruk hebben gemaakt. We hebben film nodig, al was het maar om weer zicht te hebben op de horizon.

14. Tommaso

Willem Dafoe schitterde het afgelopen decennium meermaals in een jaarlijstfilm, met The Florida Project als een van de hoogtepunten. In 2020 zagen we de acteur uitgebreid archaïsch schmieren in arthouse horrorfilm The Lighthouse. Zijn mooiste rol vond ik dit jaar die van kunstenaar en expat Tommaso in de gelijknamige film van Abel Ferrara. Dafoe is opnieuw Ferrara’s alter ego en soms dreigt de film te veel in diens gerimpelde navel te staren. Tommaso is een gekwelde Amerikaanse kunstenaar in Italië. Hij heeft een relatie met een veel te jonge vrouw en samen hebben ze een driejarige dochter (gespeeld door Ferrara’s eigen dochter Anna). Tommaso kampt met frustraties over zijn ouderdom en worstelt met een verslavingsdrang, wat onder meer leidt tot openhartige bekentenissen tijdens AA-sessies. Defoe is zo goed dat ik niet met zekerheid durf te zeggen of hij acteert of zichzelf volledig bloot geeft. Tommaso maakt een geïmproviseerde indruk en lijkt daardoor soms op een documentaire. Het gebrek aan verhaallijn biedt ruimte voor onverwachte zijpaden, zoals de confrontatie met een luidruchtige zwerver die heel anders uitpakt dan ik had verwacht.

13. Bacurau

12. Undine

11. Mank

10. Never Rarely Sometimes Always

9. Kom Hier Dat Ik U Kus

De beste Nederlandse film van 2020 komt uit België. Mona (Tanya Zabarylo) laat zich wegcijferen en incasseert zwijgend mentale klappen die worden uitgedeeld door veel te grote ego’s. De boekverfilming heeft veel sterke bijrollen, onder meer van Wine Dierickx. Slechte stiefmoeder Marie had een sprookjescliché kunnen zijn, maar Dierickx speelt haar als gekwelde ziel en niet als monster. Marie is vooral slachtoffer van zichzelf.

8. Beanpole

7. A Hidden Life

To The Wonder (2012), Knight Of Cups (2015) en Song To Song (2017) vond ik niet om door te komen, terwijl ik toch groot fan ben van Terrence Malicks eerdere werk. Ik voelde geen enkele binding met de hoofdpersonages. Met A Hidden Life keerde Malick terug naar het verleden (de Tweede Wereldoorlog) en sneed hij thema’s aan (hoe overleef je een oorlog als je gewetensvol wilt blijven) die groter en relevanter waren dan de luxeproblemen in de vorige drie films.

6. Shirley

Elisabeth Moss heeft samen met regisseur Alex Ross Perry de grenzen van de waanzin opgezocht in de films Queen Of Earth (2015) en Her Smell (2018). Dit jaar liet de actrice onder regie van Josephine Decker in Shirley zien wat een voedingsbodem voor waanzin kan zijn in haar rol als getalenteerde horrorschrijfster die leeft in de schaduw van een dominante man (Michael Stuhlbarg). Tegenover het geestelijke geweld in Shirly staat het fysieke geweld in de effectieve horrorfilm The Invisible Man (2020). De aanvallen van de onzichtbare ex-vriend van Moss’ personage Cecilia zou je kunnen beschouwen als de angst die nooit echt weggaat bij een slachtoffer van huiselijk geweld, zelfs als de relatie tot het verleden behoort.

5. The Assistant

4. Lovers Rock

Steve McQueen leverde voor de BBC vijf films af in de serie Small Axe. Tweede film Lovers Rock maakt ons deelgenoot van een Londens huisfeest in de jaren tachtig. We zijn weer dicht bij elkaar en mogen voor even de anderhalve meter afstand vergeten. Vrouwen dansen direct na binnenkomst, de mannen wachten af langs de zijlijn. Soul en heel veel reggae laat de muren trillen. McQueen zet regelmatig de tijd stil in zijn films (zie ook de rollende vergiet op de keukenvloer na alweer een politie-inval in Mangrove) en doet dat in Lovers Rock door de muziek (Silly Games van Janet Kay) uit te zetten en de mensen in de kamer door te laten zingen. Ze willen dat het liedje nooit meer stopt. De DJ moet van de dansers bij de laatste plaat van zijn set de naald meerdere keren terugzetten op de eerste groef, want het feest mag nooit meer stoppen. Dit zijn avonden die zo lang mogelijk moeten duren, want morgen is alles voorgoed voorbij.

De dansers weten dat hun collectieve geluksgevoel waarschijnlijk nooit meer terug zal keren, in ieder geval niet meer zo intens. Ik heb vergelijkbare avonden meegemaakt in Amsterdam, in garagerockcafé De Diepte, bij een jongehondenband in de hoek van het restaurant van OT301 of tijdens een concert van The Ex in de krappe ruimte van café De Ruimte. Andere muziek, zelfde sensatie.

3. I’m Thinking Of Ending Things

Charlie Kaufman creëerde een doolhof waarin we samen met het hoofdpersonage (Jessie Buckley) mochten dwalen door herinneringen en (dag)dromen van een ander.

2. First Cow

First Cow is een soort best of Kelly Reichardt. De film opent met een jonge vrouw en haar hond (Wendy and Lucy) en volgt twee mannen in de natuur (Old Joy) terwijl ze hun plek proberen te vinden in het Amerika van de negentiende eeuw (Meek’s Cutoff). Reichardts film gaat over vriendschap en samenwerking tussen mensen met een verschillende achtergrond, de Amerikaanse droom en de kloof tussen the haves and have nots. Het lome tempo past goed bij de tijd waarin de film zich afspeelt. Ook de terugkerende spanning is heerlijk onthaast.

1. Babyteeth

Films die net buiten de boot vielen: Buoyancy, Corpus Christi, The Nest, A White, White Day en The Wild Goose Lake.


Muziek (alfabetische momentopname)

In 2020 kocht ik nauwelijks nieuwe platen. De krappe ruimtes tussen de platenbakken in Concerto vind ik onder normale omstandigheden al niet prettig, laat staan met een op de loer liggend besmettelijk virus als mogelijke ongewenste bezoeker. Platen online bestellen heeft niet de charme van een winkelbezoek waarbij je tijdens het doornemen van het aanbod vaak nieuwe muziek ontdekt of een tweedehands lp toevallig tegenkomt.

Dit jaar heb ik voornamelijk platen gedraaid die thuis al enige decennia onaangeroerd in de kast staan. Ik had vanwege afnemend werk genoeg tijd voor het maken van compilaties van 7 inch singles en kwam tijdens het digitaliseren platen tegen die ik was vergeten, waarvan ik niet eens wist dat ik ze had en platen die ik opnieuw voor het eerst hoorde. Met het verstrijken van alweer een jaar neemt onvermijdelijk de nostalgie toe en dus deed ik ook voor het eerst sinds tijden een greep uit de kleine stapel jeugdzondes (ik zal geen titels noemen).

Mijn grootste aankoop was geen nieuwe muziek, maar de verzamelbox Pilots Of The Purple Twilight: Virgin Recordings 1980-83 van Tangerine Dream. Mijn favoriete nieuwe platen werden gemaakt door oudgedienden zoals Ian MacKaye van Fugazi met Coriky, Stephen Mallinder (ex-Cabaret Voltaire) met Wrangler en G.W. Sok en Lukas Simonis met Zoikle. Het nieuwe album van Cabaret Voltaire klinkt als de ontdekking van een verloren gewaande plaat uit midden jaren tachtig. De Amerikaanse band Hum bracht me met hapklare metalbrokken terug naar de glorietijd van de shoegazers.

De nieuwe platen van Anna von Hausswolff en Sarah Davachi reken ik ook tot nostalgie omdat deze muzikanten het kerkorgel als (basis)instrument hebben gekozen. Het kerkorgel is waarschijnlijk het eerste instrument dat ik bewust heb gehoord, want mijn vader is kerkorganist in ruste. Ik heb me tijdens mijn jeugd meer dan eens tussen de orgelpijpen opgesloten terwijl mijn vader gezangen en psalmen oefende. De uitgerekte, desolate en ijle noten op de platen van Von Hausswolff en Davachi passen goed bij het gevoel van isolatie dat de crisis van 2020 teweegbracht en het idee dat er maar geen einde aan leek te komen.

8 thoughts on “Terugblik 2020: Film & Muziek

  1. Hiroshima van Arrow zou ik nog wel willen zien. Dit jaar heb ik voor het eerst zelf wat dingen kunnen importeren uit de UK, maar je benoemt het al: het is nog maar de vraag wat het handelsakkoord uiteindelijk voor invoerkosten zal betekenen. Welke tips voer je aan buiten de UK/VS?

    Van Tommaso heb ik niéts meegekregen. Alleen Siberia draaide in Gent, terwijl ‘ie in Berlijn nog was afgebrand.
    Hoewel je aangaf een groot deel van mijn favorieten niet te hebben gezien, delen we toch een aantal gelijke entry’s. Babyteeth blijft voor mij een groot mirakel: de consensus van de KNF zal je niet zijn ontgaan, en hier tref ik hem ook weer aan. Ik volg de charme van de hoofdrolspeelster en er zitten een paar sterke momenten in, maar qua regie en scenario vond ik hem op alle fronten mislukt.

    Blij dat je Max Richter’s Sleep hebt kunnen zien. Ik woonde in 2019 nog de wereldpremière bij maar vervolgens bleef het ijzingwekkend stil en zag ik de documentaire enkel nog opduiken in het programma van Film Fest Gent, geen meesterwerk, wel een bijzondere reflectie op muziek/stilte in een toepasselijke setting: gescheiden maar toch samen… of andersom.

    • Hoi Tim, wat betreft importeren uit UK heb ik vandaag voor het eerst rechtstreeks bij een label besteld (Eureka in dit geval), want bestellen via een Britse webwinkel lijkt niet meer mogelijk (ik ving tweemaal bot de afgelopen week). Ik ga ervan uit dat er vanwege de lage kosten (minder dan €22) geen invoerbelasting bovenop gaat komen. Eventuele langere levertijd neem ik voor lief. Box-sets ga ik voorlopig niet kopen, want dan moet je bij levering zeker meer gaan betalen. Voorlopig zie ik bij Europese webwinkels nog niet de Britse titels die op mijn verlanglijstje staan, maar hopelijk komt daar binnenkort verandering in.

      • Ja, ik heb in December ook bij EUREKA besteld, maar die verzending is nog net voorlangs gegaan.
        Bij welke Europese webwinkels bestel je meestal, moet ik dan gewoon aan Amazon denken of zijn
        er ‘schonere’ alternatieven? Ik bestel het liefst zo min mogelijk bij concerns die kleine spelers wegdrukken door de marktprijzen zo laag mogelijk te houden tegen niet te evenaren monsteroplages.

        • Boeken en platen bestel ik altijd via lokale winkel of rechtstreeks bij de distributeur. Voor importfilms was Amazon voor mij als klant prettig als een centrale verkoopplek waar ik altijd vond wat ik zocht. Rechtstreeks importeren via de uitgevers is omslachtig, maar het voelt beter en het werkt, want de eerste Blu-ray die ik dit jaar heb besteld bij EUREKA is 19 januari verstuurd en kwam vandaag binnen. Sneller dan ik had verwacht. Het bedrag dat op het postpakket stond vermeld, is flink naar beneden afgerond, dus over extra invoerkosten hoeven we ons voor dit soort kleine pakketjes geen zorgen te maken. Nu uitproberen of dat ook geldt voor de volgende, iets duurdere bestelling bij Arrow Films. Als ik een ‘schoner’ alternatief heb gevonden voor Amazon, laat ik je dat zeker weten.

          • Duidelijk verhaal en dank voor dat laatste. Het voordeel van Eureka ten opzichte van Arrow is, als ik het goed gezien heb, dat zij geen verzendkosten rekenen los van de invoerkosten.

  2. dank voor de lijst der lijsten, Gert. Precies 25 films genoteerd :-). Heel benieuwd naar First Cow, al is die titel zo koddig… The Wild Goose Lake viel ook bij mij net buiten de lijst.

    mooie anekdote over pa.

    de beste wensen 🙂

Laat een antwoord achter aan Tim Bouwhuis Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *