Rouw Siert Electra (Toneelgroep Amsterdam in de Stadsschouwburg, 14 september)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

rouwsiertelectra

Wat ik in een film ervaar als een doodzonde, accepteer ik bij toneel als noodzakelijk kwaad, al gaat dat niet vanzelf, zoals ik zaterdag merkte bij een zeldzaam bezoek aan het theater. Het eerste waar ik in het begin van Eugene O’Neills Rouw Siert Electra aan moest wennen was de overdaad aan expositie.

Bij een film slaat bij mij lichte wanhoop toe wanneer in dialogen uitgebreid de plot wordt opgelepeld. In veel gevallen gebeurt dat omdat het scenario gewoonweg niet deugt, soms door toedoen van tijdgebrek of omdat een scène tijdens de productie te kostbaar bleek om te filmen. Op het toneel ontkom je niet aan expositie, want het is praktisch lastig een flashback toe te voegen van een gebeurtenis die zich ook nog eens op een andere, verre locatie heeft afgespeeld. Zo heeft Christine Mannon (Janni Goslinga) haar dochter Lavinia (Halina Reijn) in de beginfase van Rouw Siert Electra heel wat uit te leggen over haar stiekeme ontmoeting in New York met minnaar Adam Brant (Hans Kesting). Tegelijkertijd moet de toeschouwer inzicht krijgen in de familieverhoudingen en namen onthouden van personages die nooit of pas veel later hun opwachting maken. Voor het gemak werd tijdens de voorstelling in de Rabozaal van de Stadsschouwburg de stamboom op het toneel geprojecteerd via een ouderwetse overheadprojector en werden familieleden toegelicht en rood omcirkeld door het personage Seth Beckwith (Hugo Koolschijn).

Toneel is tekst. Heel veel tekst. Bij O’Neill worden die teksten vaak met overslaande stem uitgesproken. Een dergelijke excessieve acteerstijl vind ik bij film meestal nauwelijks te harden. Zoiets wil je niet in close-up op een groot doek zien. Bij toneel maakt de fysieke afstand tussen acteur en het publiek het heftige spel dragelijk. Het kostte me bij Rouw Siert Electra enige tijd voordat ik aan het geschreeuw gewend raakte en accepteerde dat het er nu eenmaal bij hoort. Ik vraag me af of ik de filmversie uit 1947 van Dudley Nichols nog zou willen zien. Het lijkt me sterk dat actrice Rosalind Russell Halina Reijn zal overtreffen.