Zoals gebruikelijk kijk ik vlak voor het einde van het jaar nog even terug op films, concerten en albums die de afgelopen twaalf maanden indruk hebben gemaakt. 2021 was in veel gevallen een erger jaar dan 2020. Slechts enkele maanden leek het de goede kant op te gaan en konden we onder relatief normale omstandigheden weer livemuziek meemaken. Hieronder vind je een kort overzicht van alle concerten waar ik getuige van mocht zijn en de tien platen die ik het afgelopen jaar binnen handbereik hield.
Tijdens de lockdown in de eerste helft van 2021 bladerde ik door agenda’s uit de jaren negentig en viel het me op hoe extreem vaak ik in dat deccenium de deur uit ging voor concerten en films. Meer dan eens bezocht ik binnen een dag twee keer een bioscoop en zag ik optredens op meerdere locaties in de stad. Die behoefte was de laatste jaren flink verminderd, maar keerde in crisistijd in alle hevigheid terug.
Zitconcerten vind ik over het algemeen verre van ideaal, zeker wat betreft gitaarherrie, dus die sloeg ik ook dit jaar liever over. Ik maakte op zondag 25 juli een uitzondering voor de improvisatoren tijdens de derde editie van Sexyland Space Impro in Amsterdam-Noord. Dreigend onweer kon mijn eerste concert in 2021 niet tegenhouden (zie verslag). Rondom de de tentoonstelling Less Is More: minimalisme in beeld en geluid werden in Factor IJ te IJburg tussen 29 juli en 21 augustus gratis toegankelijke ligconcerten georganiseerd door Polderlicht en het label Moving Furniture Records. In plaats van te kijken naar muzikanten, staarde het publiek naar het plafond of naar de binnenkant van de ogen bij elektronische experimenten van onder meer Coen Oscar Polack, Reinier van Houdt en Fani Konstantinidou. Vanwege de akoestiek leek het alsof de vogels en honden die soms uit de muziek ontsnapten daadwerkelijk in de kunstgalerie aanwezig waren.
Het optreden van HOWRAH in de bovenzaal van Paradiso voelde 30 september aan als een reünie. We moesten wel eerst buiten aansluiten in een hele lange rij, omdat een dansfeest voor een jeugdig publiek tegelijkertijd in de grote zaal plaatsvond. Enkele tieners probeerden later zonder succes sigaretten te bietsen bij de oudjes boven. Vanwege de QR-code durfde iedereen weer dichter bij een ander te staan, zelfs als dat een vreemdeling was. Het enige besmettelijke in de zaal was een gevoel van euforie. De gedeelde opgetogenheid gaf HOWRAH extra vleugels en dat bij een band die onder normale omstandigheden in Paradiso al heel goed zijn recht komt. Het avontuurlijke voorprogramma a fungus verhoogde de feestvreugde.
Op de drukbezochte jaarlijkse Onafhankelijke Label Markt, zondag 19 september in de Tolhuistuin in Amsterdam-Noord, heerste bij mensen die ik er sprak voorzichtig optimisme over de mogelijke versoepelingen in de cultuursector. Bij mijn eerstvolgende concert kon ik daar helaas nog niet volledig van profiteren, want het minifestival Just Gimme Indie Rock in OCCII vond plaats op de laatste dag dat concerten verplicht zittend beleefd moesten worden. Dat was een tegenvaller, want de lucht die in OCCII uit de laag geïnstalleerde airco blaast, voelt extra koud aan wanneer je op een stoel moet plaatsnemen. Door de lage luisterpositie was er ook te veel bas in het geluid, wat pas bij de laatste band (de Groningse veteranen Avery Plains) volledig was bijgesteld. Openingsact Flowers klonk door de geluidssituatie zo beroerd, dat ik bijna vroegtijdig huiswaarts was gekeerd. Gitarist Gino Miniutti van de volgende band droeg een T-shirt van This Is Not This Heat, dus ik besloot toch maar even te blijven. De wiskundig doordachte set postpunk van het Utrechtse Combo Qazam, inclusief de wonderlijke meerstemmige vocalen van Stefan Breuer (gitaar, toetsen, effecten), kende geen zwakke nummers en deed me de ongemakkelijk zittende stoel volledig vergeten. Het album Flight Music (2020) werd die avond een verplichte aanschaf.
Een dag na Paradiso stond Coilguns in OCCII. De bandleden hadden er heel veel zin in, na 18 maanden duimen draaien in Zwitserland. Ze warmden zich op met een Schnaps en vulden de zaal daarna met experimentele hardcore en noise. De drummer speelde strakker dan de drumcomputer van Godflesh. De muziek werkte als een katapult voor zanger Louis Jucker. Hij verplaatste zich als een levende stuiterbal over het podium, de zaalvloer en tegen het plafond. Meermaals raakte hij uit het zicht in het halfdonker om vervolgens op te duiken voor de neus van een nietsvermoedende concertbezoeker. Een dag later zou hij letterlijk door het publiek op handen worden gedragen, zoals bleek uit de foto bij de recensie in de Volkskrant over het festival Soulcrusher in Nijmegen.
Terwijl de Popronde in Alkmaar op vrijdag 12 november (zie verslag) in volle gang was, werden op de zoveelste persconferentie in Den Haag nieuwe maatregelen bekendgemaakt. Mijn laatste concert van 2021 was noodgedwongen weer een zitconcert. Gelukkig was het optreden van Kaki King op 16 november in de Melkweg zeer geschikt om zittend te bekijken en te beluisteren. Omdat er vanaf 20:00 uur geen alcohol meer geschonken mocht worden, was het concert verzet naar eerder op de avond. Kaki King wist van geen ophouden en speelde tot lang na de barsluiting. Ze zei dat het niet erg was als mensen tijdens het lange concert wegliepen, maar niemand voelde die aandrang, zelfs toen de muzikante iets te lang en met heel veel moeite een verzoeknummer probeerde uit te zoeken dat ze al heel lang niet meer had gespeeld. Kaki King speelde die avond alsof het haar allerlaatste concert was.
Opvallende albums in 2021
Een band die ik heel graag live wil zien, is het Britse gezelschap Caroline. Hun eerste optreden op het vasteland staat gepland op 27 april 2022 in Brussel. Hopelijk reizen de muzikanten daarna ook nog even naar Nederland. Ik kwam Caroline dit jaar voor het eerst tegen in de catalogus van distributeur Konkurrent en kocht na korte beluistering direct hun eerste twee EP’s Dark Blue (2020) en Skydiving Onto The Library Roof (2021). De band bestaat uit acht muzikanten en toch klinkt het totaalgeluid niet volgeladen. De emotioneel geladen lange nummers, met koorzang, invloeden uit folk en sporadische free jazz drums, hebben een leegte en een onafheid die me heel erg aanspreekt. In februari 2022 verschijnt hun titelloze debuutalbum.
Leegte keert terug bij meerdere platen in onderstaande, alfabetisch gerangschikte eindlijst van 2021. Ik heb aardig wat spannende luidruchtige platen voorbij horen komen en soms ook aangeschaft (Big Brave, TV Priest, Hedvig Mollestad Trio, Lice, Meril Wubslin et al.), maar kies thuis vaker voor ingetogen muziek met een scherp randje in verschillende genres: singer-songwriters (Erika Dahi, Satomimagae), vrije improvisatie (Jane In Ether), experimenteel (GC/NC, John Duncan, de Orphax-remixen) en dance (Space Africa). Heruitgaven heb ik buiten beschouwing gelaten, zoals de soundtrack van Only Lovers Left Alive en Mutator van Alan Vega. Er zijn vele platen die ik nog niet heb beluisterd (bijvoorbeeld de nieuwe van GAS en de andere albums van John Duncan), dus beschouw deze lijst vooral als een momentopname.
- Erika Dahi – I, Castorpollux
- John Duncan – Soft Eyes
- GC/NC – Deprecated
- Jane In Ether – Spoken/Unspoken
- Koreless – Agor
- Low – Hey What
- Moin – Moot!
- Satomimagae – Hanazono
- Space Africa – Honest Labour
- Various – 44 x 44 Orphax Reworked
Het filmoverzicht van 2021 vind je hier.