De 45ste editie van het International Film Festival Rotterdam was net zo genre-overschrijdend als in voorgaande jaren. Je kon zonder moeite horrorfilms afwisselen met documentaires. Vandaag voorbeelden uit beide categorieën: de Zuid-Koreaanse nachtmerrie Alone en de neerslachtige Amerikaanse documentaire Chain.
Alone (Hong-min Park, 2015)
Vorige week vrijdag werden de bezoekers van LantaarnVenster tijdens het IFFR vroeg in de ochtend opgeschrikt door een Koreaanse horrorfilm. In de openingsscène van Alone wordt zeer uitgebreid een blik gegund door de ogen van een man die in zijn kleine appartement in blinde paniek tevergeefs bloed probeert weg te poetsen. Er zal later nog meer bloed vloeien, want hoofdpersonage Su-min (Lee Ju-won) krijgt rake klappen uitgedeeld. Hij heeft nauwelijks tijd om zich af te vragen wat hem precies overkomt.
In de volgende scène, waarvan niet duidelijk is wanneer deze zich ten opzichte van de voorafgaande scène afspeelt, ziet Su-min vanaf zijn balkon in de verte hoe een vrouw op een dak door drie gemaskerde mannen wordt aangevallen. Als zij doorhebben dat hij hen fotografeert bestormen ze zijn huis en bewerken ze hem met een hamer. Na de aanval ontwaakt de man zonder kleren midden in de nacht op straat. Rennend door steegjes en over trappen zoekt hij een terugweg en verdwaalt hij in een labyrintische woonwijk op een heuvel in Seoul. Alle vluchtroutes lijken een doodlopend eind te hebben.
Zolang de Koreaanse regisseur Hong-min Park niets verklaart is Alone een intrigerende nare droom, vastgelegd in behendige lange shots door een camera die het hoofdpersonage niet los wil laten. Vanaf het moment dat Su-min zijn vriendin uitlegt dat de nachtelijke wijk symbool staat voor de kronkelingen in zijn brein en duidelijk wordt dat de personages die hij tegenkomt echo’s zijn uit zijn problematische verleden, begint niet alleen Su-min maar ook de film te dwalen en achter zijn eigen staart te lopen. Alone had meer indruk gemaakt als het verhaal niet langer dan een uur had geduurd, net als de vergelijkbare, maar abstractere Japanse nachtmerriefilm Haze (Shinya Tsukamoto, 2005).
6/10
Chain (Jem Cohen, 2004)
Je kunt aan de belabberde beeldkwaliteit zien dat Chain oorspronkelijk in 2004 is uitgekomen. Het onscherpe beeld is nogal een afknapper. De teleurstelling neemt af wanneer blijkt dat de afbraakterreinen en verlaten woningen goed tot hun recht komen in de wazige videobeelden die van de 16mm-film zijn overgebleven. De film zou overal gemaakt kunnen zijn en dat is bijna ook het geval. Pas tijdens de aftiteling is te lezen in hoeveel staten en landen regisseur Jem Cohen zijn beelden heeft verzameld. Multinationals domineren het straatbeeld. Overal staan dezelfde winkelcentra, fastfoodketens en multiplex-bioscopen langs of nabij de snelweg. Ze zijn in aanbouw, half afgebroken of uit hun as herrezen. Iedereen consumeert zichzelf op vreugdeloze wijze te barsten zolang de financiële situatie het toelaat.
Op de soundtrack zijn stemmen te horen die vanuit callcenters antwoordapparaten inspreken. Ze proberen klanten te werven onder mensen die zich door overmatig koopgedrag in de schulden hebben gewerkt. Een van die mensen is Amanda (Mira Billotte uit de band White Magic). Als we haar voor het eerste ontmoeten woont ze in de kelder van een deur- en raamloos pand. Overdag zwerft ze door winkelcentra, op zoek naar achtergelaten etensresten. Ze spreekt haar dagboek in op een videocamera die ze naar eigen zeggen heeft gevonden. Het andere hoofdpersonage is de Japanse zakenvrouw Tamiko (Miho Nikaido). Ze zoekt voor een Japans bedrijf naar een geschikte locatie voor een Japans attractiepark in de VS. Ze weet niet dat haar opdrachtgever elk moment failliet kan gaan.
De twee vrouwen lijken vanwege hun sociale positie op het eerste gezicht elkaars tegenpolen. In de loop van de film begint op te vallen hoezeer ze elk op hun eigen manier een vergelijkbaar eenzaam leven leiden, zonder vrienden of partners. Hun rollen draaien geleidelijk om. Tamiko dreigt haar baan te verliezen en moet uit noodzaak op eigen kosten haar hotelverblijf verlengen. Amanda vindt een baantje en kan zich samen met haar nieuwe collega’s een nette hotelkamer veroorloven. Het duurt een tijdje voordat duidelijk wordt dat de vrouwen een fictieve rol spelen in een film die eruitziet als een pure documentaire. Het is pas te merken dat de vrouwen actrices zijn wanneer de camera wel heel erg intieme handelingen mag vastleggen.
Filmmaker Jem Cohen (onder meer bekend van zijn muziekfilms over Fugazi en The Ex en de speelfilm Museum Hours) doet zijn uiterste best om het kapitalistische landschap zo troosteloos mogelijk in beeld te brengen. Soms lijken de beelden in Chain op outtakes van Dawn Of The Dead. De uitgestalde instrumenten in de pianowinkel vertegenwoordigen het enige beetje cultuur dat in deze contreien is te vinden. De muziek van Godspeed You Black Emperor kondigt de naargeestige sfeer tijdens de openingsbeelden.
7/10