In De Armen Van Morpheus (Marc Schmidt, 2019)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

Menige filmliefhebber zal een film ervaren als een droom en ’s nachts in de slaap de droom met open armen verwelkomen. De documentaire In De Armen Van Morpheus laat mensen aan het woord voor wie het slapengaan geen heuglijk vooruitzicht is. Regisseur Marc Schmidt toont aan de hand van hun verhalen hoe slaapstoornissen het leven beheersen en mensen tot wanhoop kunnen drijven.

In De Armen Van Morpheus leert ons meer over slaapstoornissen waar ik wel eens van had gehoord, zoals slaapverlamming en narcolepsie, en laat voor het eerst kennis maken met voor mij nieuwe fenomenen zoals het rustelozebenensyndroom. De documentaire laat mensen vertellen hoe ze met hun ziekte om proberen te gaan. Machteloosheid overheerst. In veel gevallen is er geen kans op genezing en behoort een normale nachtrust voor altijd tot het onmogelijke. Slapeloosheid geeft een van de geïnterviewden het angstwekkende gevoel nooit aan zichzelf te kunnen ontsnappen. Bij slaapverlamming is de geest wakker in een slapend lichaam en lijkt het alsof je bij bewustzijn bent in een dood omhulsel. Een ander stapt tijdens de droom uit zichzelf en weet niet meer wie ze werkelijk is: de droompersoon of de persoon die ze heeft achtergelaten.

Onzekerheid over identiteit speelt ook bij de jonge vrouw die lijdt aan narcolepsie. Ze slaapt het grootste deel van haar leven en weet daar een creatieve draai aan te geven door dromen op te schrijven en uit te tekenen. Ze laat zich onderzoeken en krijgt een middel waarmee ze haar aandoening uiteindelijk onder controle weet te krijgen. Het medicijn zuigt echter wel alle creativiteit weg. De vrouw kan functioneren als een normaal mens, maar is niet meer wie ze is geweest. Met welke van de twee identiteiten zal ze het gelukkigst zijn?

Een slaapziekte is een eenzame aangelegenheid. Een van de geïnterviewden heeft als grootste wens om ooit een droom gezamenlijk met een ander te delen, zoals bijvoorbeeld gebeurt met de twee hoofdpersonen in de film On Body And Soul (Ildikó Enyedi, 2017). Regisseur Marc Schmidt verbeeldt de eenzaamheid door personen geïsoleerd op camera vast te leggen. Hij filmt een paar van hen vanaf afstand in verlaten exotische landschappen die dienen als droomlandschappen. Soms is het simpelweg de duisternis van de nacht waar ze door worden omringd.

De mildste slaapstoornis is die waar muzikant Arnold de Boer (Zea, The Ex) last van heeft. Hij hoort in zijn slaap niet bestaand, luid geraas. Het is geluid als een hallucinatie. Het fenomeen heet exploding head syndrome (EHS) en op het album The Swimming City (2014) van Zea heeft De Boer er een gelijknamige liedje aan gewijd. Verspreid over de documentaire zoekt hij het geluidseffect dat het meest overeenkomt met het geluid in zijn hoofd. Hij gooit langs het IJ oude computerschermen in een container, schudt in een studio versterkers door elkaar en draait aan de knoppen van mijn oude Korg MS20 synthesizer. Zijn bijdrage aan de documentaire eindigt met fragmenten van het optreden van The Ex in Amsterdam-Noord in maart 2018.

Marc Schmidt probeert droomwerelden op te roepen door dromen te ensceneren, vanaf ongebruikelijke posities te filmen en de camera in een tunnel te laten tollen. Een desoriënterend sounddesign zorgt voor een toepasselijke begeleiding. De nachtelijke bewegingen van een slaapwandelaarster worden vastgelegd alsof het scènes zijn uit een nieuw deel in de horrorserie Paranormal Activity (2007- ). De ensceneringen hebben niet de visuele kracht van de nachtmerries uit het werk van bijvoorbeeld Dulac, Buñuel, Cocteau, Deren of Lynch. Wat uiteindelijk de meeste indruk maakt is de beheerste manier waarop sommigen vertellen over wat gerust een nachtelijke martelgang genoemd kan worden.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *