Homo Sapiens (Nikolaus Geyrhalter, 2016)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

De makers van Homo Sapiens vragen zich af of er nog iets van waarde overblijft als de mensheid van de aardbodem is verdwenen. Het antwoord is alleen bevestigend als je in staat bent schoonheid te ontwaren in verval.

De documentaire Homo Sapiens heeft veel weg van een horrorfilm waarin de mensheid volledig van de aardbodem is weggevaagd. De Oostenrijkse filmmaker Nikolaus Geyrhalter lijkt te zijn afgereisd naar wat is overgebleven na dodelijke virussen, destructieve natuurrampen en nucleaire catastrofes. De kijker moet raden op welke plekken in de wereld de film is opgenomen, want de zes hoofdstukken hebben geen titel of andere informatie. De aftiteling noemt ook geen locaties. Tussen de post-apocalyptische tableaus zijn opmerkelijk genoeg ook de verpauperde restanten te herkennen van het Rotterdamse subtropische zwemparadijs Tropicana dat in augustus 2010 de deuren sloot.

In het eerste hoofdstuk staat de statische camera op plekken in het recente spookgebied in de Japanse prefectuur Fukushima. Er is hier niemand meer om netheid en orde te bewaren. De natuur heeft vrij spel gekregen. Als in een bewegende diashow komen overwoekerde spoorlijnen, lege parkeerterreinen en verlaten winkelstraten in beeld voorbij. Op de velden rusten bootjes die door de tsunami in 2011 het land in waren gesleurd. Hevige neerslag overstemt alle andere mogelijke geluiden.

Als de regen is gaan liggen bestaat de muziek op de soundtrack uit een afwisseling van zingende vogels en onzichtbaar zoemende insecten. In het tweede hoofdstuk, waarin overblijfselen van de entertainmentindustrie centraal staan, springen kwakende kikkers via een omgevallen muur via de hal van een bioscoop weer terug naar buiten. De wind huilt door gangen en laat achtergelaten voorwerpen onregelmatige ritmisch patronen spelen. Papier ritselt vanwege de tocht en jaloezieën ratelen bij opengeklapte ramen. De twee sounddesigners Peter Kutin en Florian Kindlinger laten horen hoeveel lawaai de leegte kan maken.*

Omdat zeer uiteenlopende gebieden door de montage regelmatig als één gebied worden gepresenteerd krijgt het landschap een fictief karakter. De landschappen, gebouwen en interieurs in Homo Sapiens zijn het decor van speelfilms die we al eens eerder gezien hebben. In hoofdstuk drie regent het in kantoorruimtes alsof we in het decor staan van een van de surrealistische films van Quentin Dupieux. Een van de verwoeste theaterzalen had dezelfde kunnen zijn als de plek waar de bende van Alex DeLarge in A Clockwork Orange (1971) de confrontatie aangaat met de bende van rivaal Billyboy. De interieurs van elektriciteitscentrales zijn overgeheveld uit Brazil (1985). De vertrekken in het ziekenhuis, het winkelcentrum en de gevangenis zouden onderkomens kunnen zijn van de laatste overlevenden in zombiefilms. De verstofte straten tussen vervallen flatgebouwen lijken op een vluchtroute in Maze Runner: The Scorch Trials (2015).

Homo Sapiens doet het meest aan denken Stalker (1979), de film waarin drie mannen in een verboden gebied op zoek gaan naar de Zone, een geheimzinnige kamer waar volgens de overlevering alle diepste wensen worden vervuld. De mannen lopen door hoog gras langs roestende militaire voertuigen die ook in het vijfde hoofdstuk van Homo Sapiens voorkomen. Nabij de Zone hebben roofvogels de vertrekken tot hun territorium gemaakt net zoals de meeuwen en duiven in Homo Sapiens.

Nikolaus Geyrhalter wekt niet de indruk op zoek te zijn naar een Zone of een andere plek waar een mens nog enige hoop aan kan ontlenen. Hij is slechts een laatste getuige van de menselijke erfenis voordat een dikke mistlaag over het landschap trekt, het beeld verbleekt en niets meer zichtbaar is. De wereld gaat zijn einde tegemoet zonder getuigen net zoals de ontelbare andere planeten in ons zonnestelsel en ver daarbuiten.

Minstens drie crewleden van Stalker, onder wie regisseur Andrej Tarkovski, overleden uiteindelijk aan de ziektes die ze hadden opgelopen door toedoen van giftige stoffen in het onbewoonde gebied op locatie in Estland. Het is te hopen dat Nikolaus Geyrhalter en zijn crew niet dezelfde risico’s hebben genomen.

8/10


* Kutin en Kindlinger brachten een paar jaar geleden het album Decomposition I​-​III uit met daarop een industriële soundtrack die onder meer bestaat uit geluiden die ze hebben opgenomen in de Atacama-woestijn in Chili en een gletsjer in Oostenrijk.

7 thoughts on “Homo Sapiens (Nikolaus Geyrhalter, 2016)

    • De enscenering is het enige dat me van The Maze Runner II is bijgebleven, maar het kan ook het landschap zijn geweest in een andere recente young adult sciencefictionserie.

      • Als ik ‘em heb gezien kan ik je wellicht helpen; maar het klopt zeker. dat The Maze Runner II een desolaat (en ik meen verhaaltechnisch ook post-apocalyptisch)landschap verbeeldde , dat herinner ik me ook nog.

    • Dat klopt. De film maakt deel uit van de zomerserie Previously Unreleased en draait deze periode in Amsterdam, Amersfoort, Maastricht en Rotterdam.

Laat een antwoord achter aan admin Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *