Family Romance, LLC (Werner Herzog, 2019)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

VOD-platform MUBI trakteerde vorige week weer op een gratis te bekijken online filmpremière. Een nieuwe fictiefilm van Werner Herzog was de laatste tien jaar niet iets om reikhalzend naar uit te kijken, maar Family Romance, LLC maakte toch nieuwsgierig. De Duitse regisseur vermengt fictie met documentaire, een genre waar hij tegenwoordig meer mee weet te overtuigen. Het in Tokio gesitueerde drama is een mooie aanleiding om Herzogs relatie met dieren eens nader te bestuderen.

Werner Herzog laat in Family Romance, LLC Japanners zichzelf spelen in een film over mensen die op verzoek en tegen betaling tijdelijk de plaats van anderen innemen. Family Romance, LLC is een echt bestaand bedrijf en Ishii Yuichi is daadwerkelijk in te huren. Yuichi besteedt in de film de meeste aandacht aan zijn rol als surrogaatvader voor Mahiro (Mahiro Tanimoto). In opdracht van haar moeder (Miki Fujimaki) onderneemt hij uitstapjes in Tokio. Hij bezoekt met het verlegen meisje parken en attracties. Moeder gebruikt de wekelijkse evaluaties om meer te weten te komen over het leven dat dochterlief buiten haar zicht leidt. Yuichi heeft steeds meer moeite om die geheimen met de vrouw te delen.

Het gegeven van Family Romance, LLC is fascinerend, maar al eerder en boeiender uitgewerkt in de Griekse film Alps (2011). De frictie tussen fictie en werkelijkheid mist de complexiteit waar Iraanse regisseur Abbas Kiarostami zo befaamd om is geworden. Herzog blijft erg aan de oppervlakte. Zijn film leeft af en toe op als hij andere klussen van Yuichi volgt. Zo neemt de Japanner in een grappige terzijde even de plaats in van een treinbestuurder die niet zelf door zijn baas uitgescholden wil worden. Yuichi brengt ook een bezoek aan een hotel waar bezoekers verwelkomd worden door op mensen lijkende robots. De hotelmanager laat zelfs robotvissen in het aquarium zwemmen in plaats van echte vissen. De geobsedeerde camera tuurt minutenlang naar de mechanische dieren.

Herzog gebruikte geen vastomlijnd script en liet zijn amateuracteurs improviseren. Hij hoopte daarmee het documentaire aspect van de film te versterken. Zijn opzet is niet geslaagd, want het onwennige spel van Ishii Yuichi en Mahiro Tanimoto komt heel gekunsteld over. Het blijkt niet eenvoudig om jezelf te moeten acteren. De twee hoofdrolspelers laten veel stiltes tussen de platitudes vallen. De stiltes worden opgevuld door muziek van vaste componist en cellist Ernst Reijseger. De kleuren in het bloesempark zijn prachtig, net als de panorama’s die zijn gefilmd vanaf een drone. Drones zorgen de laatste jaren wel vaker voor de broodnodige production value, maar daar red je geen middelmatige film mee. Terug op de grond wordt uit de losse pols gefilmd met autofocus. De film oogt als een gelikte promotiefilm op speelfilmlengte en heeft de esthetiek van een YouTube-vlog. Enig voelbaar drama zit pas helemaal aan het eind van de film in het allerlaatste shot, wanneer we twee kinderhanden tegen een deurraam zien aangedrukt.


Family Romance, LLC is een mooie aanleiding om met tien, in omgekeerde chronologie gerangschikte voorbeelden stil te staan bij de opvallende aanwezigheid van dieren in Werner Herzogs oeuvre.

1 De egel in Family Romance, LLC (2019)
Werner Hedgehog

De robotvissen zijn niet de enige dieren in de laatste film van Herzog. Mahiro, haar nepvader en bevriende kleuter Airi (Airi Coats) hebben in Tokio een ontmoeting met een egeltje. Dat ziet er op het eerste gezicht schattig uit vanwege de liefdevolle bedoelingen van de twee nieuwsgierige meisjes. Als je er langer over nadenkt is het eigenlijk best zielig. Het arme beest brengt de dagen door in een kooitje en mag daar alleen uit om door meerdere mensenhanden tegelijk ongewenst betast te worden. Daar had Herzog vast op zijn karakteristieke manier een zwaarwichtige opmerking over kunnen maken, maar zijn voice-over, die zijn andere documentaires extra aantrekkelijk maakt, ontbreekt hier volledig.


2 De iguana’s in Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans (2009)

Bad lieutenant Nicolas Cage vraagt aan collega Val Kilmer wat de twee iguana’s doen op de tafel in de kamer die tijdelijk dient als observatiepost. There ain’t no iguana, reageert Kilmer tweemaal kalm. De beesten blijken een hallucinatie te zijn. Wat volgt is een serie extreme close-ups van iguanakoppen die ons in het door drugs aangetaste brein van Cage verplaatsen. R&b-hit Release Me van lokale zanger Johnny Adams zorgt voor de begeleiding. De krankzinnige scène is waarschijnlijk het enige wat je van Bad Lieutenant: Port of Call New Orleans bijblijft.


3 De gestoorde pinguïn in Encounters at the End of the World (2007)

In deze documentaire, over een verblijf op Antarctica, krijgt de camera vanuit de verte een eigenaardige pinguïn in het vizier. Het dier volgt niet zijn soortgenoten naar een plek om zich te voeden en keert ook niet terug naar de pinguïnkolonie. In plaatst daarvan volgt het zijn eigen route, rechtstreeks richting de heuvels die zeventig kilometer verderop de horizon vormen. Daarna is het nog vijfduizend kilometer verder landinwaarts met een zekere dood als eindbestemming. Niets kan de pinguïn op andere gedachten brengen. Waarom toch? vraagt Herzog zich af. Het is een verbijsterend minidrama waar wetenschappers ook geen verklaring voor hebben.


4 Timmy the Fox in Grizzly Man (2005)

Timothy Treadwell hield heel veel van beren en wilde zo dicht mogelijk bij hen in de natuur leven. Helaas was de liefde niet wederzijds. De berenliefhebber werd samen met zijn vriendin voor het oor van de microfoon verscheurd en verorberd door een hongerig exemplaar. De enige echte band tussen mens en dier in de documentaire Grizzly Man is die tussen Treadwell en een vos die hij naar zichzelf vernoemd. Herzog heeft Treadwell vanuit ecologisch standpunt niet hoog zitten, maar prijst diens improvisatiekwaliteiten tijdens de gezamenlijk momenten die de zonderlinge Amerikaan op video heeft vastgelegd. De montage van scènes tussen man en vos is een lichtpunt in een film waar het lot van de hoofdpersoon verder als een onweerswolk boven het verhaal hangt.


5 De krabben in Invincible (2001)

Poolse smid Zishe Breitbart (Finse gewichtheffer Jouko Ahola) wordt in 1932 in zijn dorp door een Duitse impresario ontdekt en uitgenodigd om naar Berlijn te komen. Daar wordt hij als mythische sterke man een van de attracties in de show van mysterieuze occulte hypnotiseur Erik Jan Hanussen (Tim Roth). Zishe moet zijn Joodse identiteit geheim houden want het merendeel van het publiek bestaat uit nazi’s. ’s Nachts heeft hij visioenen van duizenden krabben die over een spoor kruipen terwijl een trein vanuit de verte nadert. Hij weet zeker dat de droom een waarschuwing is voor een naderende catastrofe, maar niemand uit de Joodse gemeenschap wil hem geloven.


6 De vlinder in Mein liebster Feind – Klaus Kinski (1999)

Klaus Kinski had een wispelturig karakter en was geen zachtzinnig persoon. Toch wist Herzog de zachte kant van de acteur vast leggen. Op een onverwacht moment, tijdens de moeizame opnamen van Fitzcarraldo (1982) in de jungle van Peru, dook plotseling een vlinder op die zonder angst het gezelschap van Kinski opzocht. Herzog raakt in de documentaire Mein liebster Feind, over zijn gespannen relatie met de acteur, in een poëtische bui en ziet in Kinksi ook een vlinder. Het broze diertje doet alle hevige conflicten tussen beide mannen even vergeten.


7 De ratten in Nosferatu: Phantom der Nacht (1979)

Herzogs remake van F. W. Murnau’s horrorklassieker uit 1922 speelt zich af in de havenstad Wismar, maar werd gedraaid in Delft en Schiedam. De komst van vampier Nosferatu valt samen met de uitbraak van de pest. Mensen durven de straat niet meer op of zijn al aan de ziekte bezweken. Dieren hebben vrij spel. Een verdwaald schaap, zwijnen en ratten zwerven door de verlaten straten en over het marktplein. Er waren speciaal vanuit Hongarije meer dan tienduizend witte laboratoriumratten met een vrachtwagen naar Nederland gereden. De beesten die de reis en de wachttijd hadden overleefd moesten zwart worden geverfd. Ze werden in kokend water gedompeld om de verf beter te laten zitten. Schrijver en bioloog Maarten ’t Hart was daar als een van de consulenten getuige van en schreef er met afschuw en gewetensnood over in het korte verhaal Ongewenste Zeereis (1979).


8 De dansende kip in Stroszek (1977)

Werner Herzog houdt niet van kippen. The enormity of their stupidity is just overwhelming. Ze kijken je aan zonder vertoon van enige intelligentie en zijn met een eenvoudige krijtstreep binnen een seconde te hypnotiseren. De treurigste kip in het oeuvre van Herzog is die aan het eind van Stroszek. Het Duitse hoofdpersonage Bruno (Bruno S.) neemt buiten beeld een drastische beslissing als reactie op zijn teleurstelling over de Amerikaanse droom terwijl een kip als kermisattractie onafgebroken rondjes danst op een afgesloten plateau. Stroszek was volgens de overlevering de laatste film die Britse zanger Ian Curtis zag voordat hij zich van het leven beroofde, vlak voor de eerste Amerikaanse tournee van zijn band Joy Division. Op eerste vinylpersingen van het postuum verschenen dubbelalbum Still keert de kip terug in teksten en pootsporen die zijn gegraveerd tussen de eindgroeven. The chicken won’t stop.


9 De aapjes in Aguirre, der Zorn Gottes (1972)

Werner Herzog is geen dierenvriend en zijn onmogelijke muze Klaus Kinksi nog minder. De tedere acceptatie van de eerder genoemde vlinder is een zeldzame uitzondering. In Aguirre worden dieren als decorstuk behandeld. Kinksi is in Peru op een vlot terechtgekomen en kan geen kant op. De acteur pakt uit frustratie een van de onschuldig aapjes op die het lot met hem delen. Hij lijkt het angstige diertje dood te willen knijpen in zijn vuist en gooit het respectloos weg alsof het afval is.


10 De dromedaris in Auch Zwerge haben klein angefangen (1970)

Een van de meest bizarre taferelen in een film van Werner Herzog is al vroeg in zijn carrière terug te vinden. Op een van de Canarische eilanden zorgt een groep kleine mensen voor toenemende chaos. De gekken hebben het gesticht overgenomen. Ze terroriseren elkaar, vernielen objecten en martelen dieren. De film eindigt bij een dromedaris die om een of andere reden niet meer op zijn voorpoten kan staan, hoezeer het dier ook zijn best doet. De strubbelingen van de dromedaris worden van nabij gadegeslagen door Hombré (Helmut Döring), de aanvoerder van de muiterij. Hij laat het dier aan zijn lot over en lacht zonder oponthoud zijn strottenhoofd aan gort. De natuur is wreed. De mens is wreder.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *