Vorige week zag ik twee bands die al meer dan vier decennia meegaan. Einstürzende Neubauten en The Ex zijn nog steeds muzikaal relevant omdat ze altijd vooruit blijven kijken. Forward in all directions.
Tanz Debil! riep een enkeling smekend tussen de nummers door tijdens het optreden van Einstürzende Neubauten afgelopen dinsdag in Utrecht. De rest van het publiek in TivoliVredenburg wist dat de Duitse band zijn smeekbede onbeantwoord zou laten. Neubauten grijpt niet meer terug naar meer dan veertig jaar oude succesnummers. De muzikanten zijn te oud en vooral te verstandig om niet meer onbesuisd op allerhande schroot te slaan. Fanatiek rammen is schadelijk voor de polsgewrichten en bovendien zijn staalplinters in de ogen niet bevordelijk voor een heldere blik. Bands die louter hits spelen verworden tot hun eigen tributeband. De rest van je leven elke avond Tanz Debil, Yü-Gung of Z.N.S. herkauwen leidt tot een mentale vernauwing waar niemand bij gebaat is.
Einstürzende Neubauten hoeft geen hits uit de vorige eeuw te spelen om zalen te vullen. De grote zaal van TivoliVredenburg was bijna uitverkocht. Fans van het eerste uur nemen tegenwoordig de hele familie mee. Er waren dinsdagavond kinderen aanwezig die naar Blixa Bargeld zijn vernoemd. De vocalist en hun bandgenoten doen het al vele jaren kalmer aan. Er is in het leven meer te verleggen dan muzikale grenzen. De zelfgemaakte, uit solide afval samengestelde instrumenten zijn gebleven, inclusief een bij een plaatselijke supermarkt geleende winkelwagen als percussie-instrument. Twee roadies versleepten waar nodig vaten, tonnen en buizen. De sublieme geluidsafstelling en de natuurlijke akoestiek nodigden uit tot verfijning. Een mooi voorbeeld daarvan waren de dunne ijzeren staven die Bargeld midden in een nummer oppakte en met een gespeelde serieuze blik in groepjes op de grond liet vallen. Een heldere muzikale fonkeling was het resultaat.
Je kunt horen dat de industriële chansons op het laatste album RAMPEN (apm: alien pop music) al improviserend tot stand is gekomen. De nummers hebben een eenvoudige basis en een open structuur met veel speelruimte voor het inkleuren met percussie, toetsen/samples en gitaar. De rechts op het podium zittende gitarist Jochen Arbeit maakte zijn instrument vaak onherkenbaar door middel van E-bow en effectapparatuur. Links zorgde rockende bassist Alexander Hacke voor een ritmisch ronkende onderlaag en aanwijzingen richting de twee percussionisten en de toetsenist achter hem. Er was tijdens aankondigingen ruime gelegenheid voor humor, want ook dat is onlosmakelijk aan Neubauten verbonden.
The Ex is een jaar ouder dan Neubauten. Het kwartet viert eind november in het Bimhuis het 45-jarig bestaan. Net als de Duitse band weigert The Ex terug te vallen op successen uit het verleden. Bedelen om State Of Shock heeft geen enkele zin. De setlist bevatte woensdag in Paradiso tien verse nummers. Twee daarvan waren in de aanloop naar het concert uitgebracht op 7”. Dezelfde set had ik in maart dit jaar gehoord tijdens een optreden in Den Bosch. Dat concert was spannend omdat het zoekproces nog niet helemaal was afgerond. De nummers zijn in de tussenliggende vijf maanden tijdens de Europese tournee verder uitgewerkt, bijgeschaafd en gegroeid. In de uitverkochte bovenzaal van Paradiso rustte het repertoire op een duurzaam fundament en stond de muziek als een volledig ingericht huis, niet in de laatste plaats vanwege het stuwende en altijd inventieve spel van drummer Katherina.
Dansbare riffs, loopjes en thema’s botsten speels tegen elkaar terwijl met name gitarist Terrie de aanslagen op snaren waar nodig accentueerde met geestdriftige stappen over het podium. Van slijtage is nog lang geen sprake, ook niet bij bandleden die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Bij al dat opgewekte muzikale geweld zou ik bijna de droge humor in de teksten vergeten van gitarist/vocalist Arnold. Neem bijvoorbeeld deze tekstregels: When I grow up/I want to be an appartment block/When I go fat/Luxury flat.
Na twee toegiften was het feest voorbij. Diehards gingen beneden in de grote zaal nog even door bij Ploegendienst.
Video’s van het optreden zijn te vinden op onder meer de YouTube-kanalen van mauri d en Henny Goedemans.