De Laatste Dagen Van Emma Blank (Alex van Warmerdam, 2009)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

delaatstedagen

Alex van Warmerdam staat bekend om zijn weinig rooskleurige portrettering van la condition humaine, teruggebracht tot de ingepolderde microkosmos van het Hollandse familieleven. De verstikkende familiebanden gaan terug tot zijn debuut Abel. De fysieke gelijkenissen tussen pater familias Victor (Henri Garcin) uit Abel en acteur Gene Bervoets zijn opvallend. In De Laatste Dagen Van Emma Blank heeft de vrouw echter de touwtjes in handen. Althans, zo lijkt het aanvankelijk.

Emma Blank zal weldra overlijden en slijt haar laatste dagen in haar grote afgelegen huis, omringd door familieleden. Op Emma’s verzoek spelen zij een rollenspel. Tandenknarsend voeren ze haar vaak zotte bevelen uit. De vader (Bervoets), dochter (Eva van de Wijdeven), broer (Alex van Warmerdam), zus (Annet Malherbe) en diens zoon (Gijs Naber) handelen niet uit liefde of mededogen, maar uit zelfzucht. Het spel is in het begin vooral grappig.

Hoe langer Emma blijft leven, hoe groter de onderlinge spanningen. De aanvankelijke lach verstomt naarmate de film grimmiger wordt. Van Warmerdam vergroot het verstikkende familieleven tot in het absurde. De kleinerende spelletjes en het getreiter doen denken aan omstandigheden waar vrijwilligers zich mee laten confronteren nadat ze zich in het huis van Big Brother hebben opgesloten. Het huis van de blanke familie Blank had een veilig bastion kunnen zijn, maar is veranderd in een open gevangenis. Niemand gunt de ander ruimte. In plaats van een idyllische natuur vormen de omringende Hollandse duinen een doods decor. Het landschap bestaat voornamelijk uit zand. Afgestorven boomtakken lijken op de personages af te kruipen. Zelfs het door badgasten opgefleurde strand is niet veilig. Onaantastbaar aan de horizon stomen de hoogovens van Corus onophoudelijk gif de atmosfeer in.

Er lijkt geen ontsnappen mogelijk – niet aan het landschap en niet aan het huis – en de enkele buitenstaander wordt op afstand gehouden. Liefde is ver te zoeken. Alex van Warmerdam overtreft zichzelf wat betreft zwartgalligheid. Dankzij een standvastige en consequente regie is De Laatste Dagen Van Emma Blank een van zijn betere werken.