Combat Shock (Buddy Giovinazzo, 1986)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

Combat_shock

Combat Shock volgt een cruciale dag uit het leven van een getraumatiseerde Vietnamveteraan. Frankie woont met vrouw en baby in een afbraakpand in het afbrokkelende gedeelte van Staten Island. Net als in Eraserhead (David Lynch, 1977) fluit stoom uit onverwachte gaten in het huis en is het kind een mismaakt monstertje dat er ditmaal uitziet als de gemummificeerde versie van E.T. Zijn constante gehuil legt extra druk op een toch al moeizaam huwelijk.

Frankie (gespeeld door Rick Giovinazzo, de broer van de regisseur in zijn eerste en enige filmrol) heeft geen baan en dus geen geld voor brood op de plank. In de koelkast ligt een eenzaam pak melk te verzuren. Zijn klagende vrouw (Veronica Stork) stuurt hem de straat op, om werk te vinden en om contact op te nemen met zijn vader voor het vragen van financiële steun. Zowel ’s nachts als bij daglicht wordt Frankie geplaagd door angstdromen vol herinneringen aan zijn diensttijd in Vietnam. Daar verloor hij zijn bataljon, doodde hij in paniek een Vietnamese vrouw en werd hij tijdens gevangenschap gemarteld.

Onderweg naar het arbeidsbureau wordt hij lastig gevallen door schuldeiser Paco (Mitch Maglio) en diens twee kornuiten en wordt hij aangeklampt door zijn verslaafde maatje Mike (Michael Tierno). Als je de tekst kent van Frankie Teardrop (1977) van Suicide weet je hoe deze dag gaat eindigen. De vraag is niet of Frankie zijn verstand definitief gaat verliezen, maar wanneer en met welke gevolgen.

Buddy Giovinazzo laat zich in zijn speelfilmdebuut niet alleen overduidelijk inspireren door Eraserhead, maar vooral door Taxi Driver (Martin Scorsese, 1976). Net als Vietnamveteraan Travis Bickle zwerft Frankie door de stad en beschrijft hij zijn donkere gedachten door middel van voice over. Frankie heeft confrontaties met de onderwereld, zoekt vriendschappelijk contact met een minderjarige prostituee en probeert zich van zijn innerlijke demonen te verlossen door voor een gewelddadige oplossing te kiezen.

Combat Shock is te goedkoop geproduceerd om kwalitatief ook maar een fractie in de buurt te komen van de genoemde voorbeelden. Het vervuilde water tussen de bosjes naast een winkelcentrum in Staten Island doet weinig overtuigend dienst als de moerassen in Vietnam, het acteren van familie, vrienden en bekenden is goedbedoeld amateuristisch, de jankende baby is overduidelijk een pop (kosten: slechts $140) en de kostuums een allegaartje uit de schappen van de kringloopwinkel. Het meest geslaagd zijn de grauwe locaties op Staten Island vol dichtgetimmerde afbraakpanden die overeind worden gehouden door slordig aangebrachte graffiti. Staten Island past perfect bij de innerlijke wereld van Frankie.

combat_shock2

Combat Shock heet in de oorspronkelijke 16mm-versie American Nightmares. Filmmaatschappij Troma kocht de film, veranderde de titel, maakte een alternatieve montage (aangevuld met overbekende archiefbeelden uit de echte Vietnamoorlog) en zette het met hulp van een spuuglelijke poster in de markt als een low budget Rambo. De schriele Frankie is echter geen John J. Rambo en het debuut van de tegenwoordig in Berlijn woonachtige Giovinazzo is op een paar schermutselingen na zeker geen actiefilm. Combat Shock is het portret van een man in psychische nood en daardoor beter vergelijkbaar met bijvoorbeeld Clean, Shaven van Lodge Kerrigan met als grote verschil dat Kerrigans debuut uit 1993 artistiek vele malen beter is gelukt, onder meer dankzij een echte acteur (Peter Greene) en een originele, desoriënterende soundtrack.

De artistieke pretenties van Giovinazzo reiken niet veel verder dan het vertragen van het verteltempo door dode momenten langer dan noodzakelijk op te rekken. Zo loopt Frankie een shot lang links in het frame en volgt de camera hem totdat hij rechts het beeld weer uitloopt. Het interieur van Frankie’s appartement en de zware schmink onder de ogen van de meeste personages doen denken aan het Duits Expressionisme. De regisseur slaagt er wel in een compleet gevoel van nihilisme over te brengen (geïnspireerd door Rainer Werner Fassbinder). Hij is schokkend compromisloos wanneer Frankie in de finale het spoor definitief kwijt is en volledig door het lint gaat. Het zijn die laatste scènes die er waarschijnlijk voor hebben gezorgd dat Combat Shock een underground culthit is in Amerika en Engeland.

In het Amerikaanse blad Film Comment van juli/augustus wordt de dvd-jubileumeditie van Combat Shock iets te veel aangeprezen alsof het niets minder dan een meesterwerk is. Gelukkig relativeert de regisseur in het audiocommentaar op de dubbele dvd waar nodig en vraagt hij zich met de kijker af waarom het echtpaar de zure melk in de koelkast laat staan en waarom de vrouw des huizes wel de hele dag de was aan het doen is, maar de rest van het huis laat vervuilen. Het is ook grappig te horen dat hij zijn film kon afmaken door met zijn vriendin te trouwen en de bruidsschat te gebruiken voor de laatste loodjes, een zet die, zo meldt de regisseur, een huwelijk over het algemeen geen goed doet.