Antichrist (Lars von Trier, 2009)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

antichrist

In Groot-Brittannië werd Antichrist in de markt gezet als een horrorfilm, en met succes. Na Breaking The Waves (1996) en Dancer In The Dark (2000) staat de film in dat land tot nu toe op de derde plaats van best bezochte films van Lars von Trier. Je doet Antichrist tekort door het enkel als horror te bekijken, maar er zijn genoeg horrorclichés in te herkennen om zo’n interpretatie te rechtvaardigen.

Een man (Willem Defoe) en zijn vrouw (Charlotte Gainsbourg) zonderen zich af in hun vakantiehutje Eden, gelegen in het verborgen diepste van het woud. Zulke afgelegen plekken kennen we uit bijvoorbeeld Cabin Fever, My Little Eye, Dark Woods, Severance, Friday The 13th en The Evil Dead. Net als in laatstgenoemde splatterklassieker van Sam Raimi is in Antichrist sprake van het kwaad dat in het woud huist (onder meer vertegenwoordigd door een hert, een vos, een kraai, afbrekende boomstronken en een eikelregen), een duister boek (het proefschrift-in-wording Gynocide, met aantekeningen van de vrouw over haar studie naar heksenvervolging) en bezeten personages die elkaar te lijf gaan (waarbij er bij de groteske aanpak van Von Trier beduidend minder te lachen valt dan bij Sam Raimi). Op hol geslagen geïsoleerde schrijvers kennen we natuurlijk uit The Shining. Net als de man ontdekt Wendy (Shelley Duvall) in Kubricks film uit 1980 het boek waar haar levenspartner (Jack Nicholson) aan werkt en ontdekt ze daarin het bewijs van zijn waanzin, waarna manlief haar belaagt.

Horrorfilms zijn de moderne variant van klassieke sprookjes. Ook Roodkapje, Hans & Grietje en Klein Duimpje gingen het donkere bos in om daar geconfronteerd te worden met duistere krachten. Von Trier benadrukt het sprookjesachtige door het bos op onnatuurlijke wijze te belichten en zijn personages in slow motion door het struikgewas te laten lopen. Net als in de fabel van de Vos Reynaerde kan de vos praten. Een ander groots sprookje waar nadrukkelijk naar wordt verwezen is De Bijbel en voornamelijk het verhaal over het Paradijs. De man en de vrouw keren terug naar Eden, hopend in de ongerepte natuur rust te vinden en de geest te zuiveren. In het Paradijs blijkt echter niet het goede te huizen, maar ligt de basis van het kwaad. Het goede is een illusie, een bedenksel. Het kwaad zit van nature in mens en dier. De mens probeert het kwaad te temperen door regelmaat en structuur aan te brengen in het leven, maar wordt overrompeld door de chaos die in de natuur heerst. De vrouw kiest eenzijdig een drastische en vooral bloedige oplossing om het menselijke kwaad geen kans meer te geven zich voort te planten.

Lars von Trier deelt zijn negatieve gedachten over de aard van de natuur met Werner Herzog. Het grootste verschil tussen deze twee cineasten is dat als Von Trier de basisopnamen van Grizzly Man in handen had gekregen hij, in tegenstelling tot Herzog, de toeschouwer juist wel de geluidsopname had laten horen van het moment waarop berenliefhebber Timothy Treadwell verscheurd wordt door zijn geliefde wilde dieren. Antichrist voelt aan als de geluidsopname die Herzog ons wilde besparen.