De Amerikaanse komedie A New Leaf is minder bekend dan generatiegenoten als M*A*S*H* en Harold and Maude, maar doet zeker niet onder voor die klassiekers. Sinds december vorig jaar is de film via Britse import verkrijgbaar op Blu-ray en dvd. Ik zag A New Leaf onlangs voor het eerst en vond en passant een goede aanleiding voor enkele tips over het regisseren van toevallige passanten in de drukke straten van New York.
A New Leaf werd eerder dit jaar uit de vergetelheid onttrokken door het Britse label Eureka dat de film op dvd en Blu-ray uitgaf in de serie Masters Of Cinema. Walter Matthau speelt in deze komedie de rol van Henry Graham, een arrogante playboy van middelbare leeftijd met een enorm gat in zijn hand. Omdat hij meer uitgeeft dan op zijn bankrekening staat, dreigt er een eind te komen aan zijn luxe leventje. Rijke oom Harry (James Coco) wil hem nog één keer helpen op voorwaarde dat Henry binnen een paar weken een rijke huwelijkspartner aan de haak slaat.
Na een wanhopige zoektocht valt Henry’s oog uiteindelijk op muurbloem Henrietta Lowell. De ongehuwde welgestelde dame wordt binnen de gegoede kringen van New York als een curiosum beschouwd vanwege haar sociaal afwijkende, onbeholpen gedrag. Henrietta is zeer vereerd met de aandacht, niet wetend dat Henry al plannen aan het smeden is om haar uit de weg te ruimen nog voordat het huwelijk heeft plaatsgevonden.
Henrietta wordt gespeeld door regisseuse Elaine May. Zij werd in de jaren zeventig zeer gewaardeerd vanwege Mikey and Nicky (1976), de komedie met Peter Falk en John Cassavetes, en vervolgens in de jaren tachtig verguisd door toedoen van de kolossale flop Ishtar (1987) met Warren Beatty en Dustin Hoffman. Haar regiedebuut A New Leaf komt voort uit de frisse wind die vanaf eind jaren zestig kortstondig door Hollywood waaide. De komedie is licht anarchistisch, met absurde dialogen, overdrijvingen en soms surrealistische montage. Walter Matthau vertolkt de onsympathieke protagonist met verve; hij maakt het met zijn grappige, uitgestreken geplooide gezicht erg lastig om geen partij te kiezen voor de onuitstaanbare Henry.
A New Leaf speelt zich voornamelijk af in New York. Toevallige passanten worden gebruikt als figuranten, want er was blijkbaar geen budget om straten in het drukke centrum af te zetten. Wat kun je doen om te voorkomen dat New Yorkers massaal in de camera kijken en zo collectief de vierde muur doorbreken? Regisseur John Sayles vertelt in het audiocommentaar op de dvd van zijn film The Brother From Another Planet (1984) hoe hij voorbijgangers tijdens een straatscène afleidde door de acteurs te omringen met een paar opvallend acterende figuranten, zoals de man in het wit op de achtergrond en de man met de rode baret (zie onderstaand screenshot). Het levert in Sayles’ film een drukke scène op met te veel afleiding voor de kijker. Een dame met zonnebril blijft ondanks alles onophoudelijk argwanend recht in de camera staren.*
Elaine May heeft het in A New Leaf slimmer aangepakt. Zij plaatst de afleidingsmanoeuvres niet binnen het kader, maar laat ze buiten beeld afspelen. We kunnen enkel raden wat er aan de overkant van de straat plaatsvindt in de scène waarin Henry verdwaasd over de stoep slentert. Wat zich aan de overkant afspeelt moet vele malen interessanter zijn geweest dan de aanwezigheid van acteur Walter Matthau en een cameraploeg, want bijna iedereen kijkt met grote interesse naar een gebeurtenis die zich links buiten het kader voltrekt. Sommige mensen blijven er speciaal even voor stilstaan.
Je hebt natuurlijk altijd eigenwijze passanten die zich niets van de afleiding aantrekken. In dit geval is het een anonieme oude man met grijze pet die zich rechts in beeld niet van de wijs laat brengen en de scène alsnog dreigt te verpesten met zijn nieuwsgierige blik.
* The Brother From Another Planet staat momenteel op YouTube. De besproken scène begint vanaf 9:18.