Mensen die serieus een enkele reis overwegen naar Mars of Jupiters maan Europa kunnen beter eerst het werk bestuderen van de Poolse sciencefictionauteur Stanislaw Lem (1921-2006) en/of de verfilmingen van zijn werk. Het bekendst zijn de twee speelfilmversies van Solaris (1961): die van Andrej Tarkovski uit 1972 en de recente, compactere versie van Steven Soderbergh uit 2002. Het Britse label Second Run bracht begin deze maand Ikarie XB 1 uit, de Tsjechische verfilming van Lems roman The Magellanic Cloud (1955).

De Ikarie XB 1 is een ruimteschip dat in het jaar 2163 een expeditie uitvoert, op zoek naar mogelijk leven op enkele planeten nabij de ster Alpha Centauri. Het is soms best gezellig op het schip. Het gemêleerde gezelschap astronauten heeft onderweg zelfs tijd voor gezamenlijke sportoefeningen en dansavondjes. Als de verbinding met het thuisfront steeds meer bemoeilijkt wordt door atmosferische storingen, maakt nieuwsgierigheid naar het onbekende plaats voor angst en paranoia. Zo ver weg van huis en zo lang verwijderd van familie en vrienden worden de ruimtereizigers geconfronteerd met hun tekortkomingen, als individu (zoals ook in Solaris het geval is) en als menselijk ras. Hoe verder de mens de ruimte in reist, hoe dichter hij bij zichzelf komt, en dat blijkt een verre van aangename ervaring.

Ikarie XB 1 maakt onvermijdelijk op veel punten een gedateerde indruk, vanwege de dominantie van de Koude Oorlog, primitieve trucages en de elektronische score van componist Zdenek Liska. De film valt positief op door de voor die tijd zeldzame serieuze invalshoek en de manier waarop cameramannen Jan Kalis en Sasa Rasilov steeds weer een nieuwe manier vinden om de beperkingen van het studiodecor te omzeilen. De Tsjechische film werd in de VS uitgebracht in een danig gemutileerde versie onder de titel Voyage To The End Of The Universe, maar vormde desondanks inspiratiebron voor onder anderen Star Trek (1966-1969), 2001: A Space Odyssey (1968) en Sunshine (2007).

7/10