Richard Dawson

Het Muziekgebouw aan ’t IJ had gisteren twee bijzondere zonderlingen op bezoek tijdens een nieuwe editie in de reeks The Rest Is Noise: de Deense minimalistische freubelaar Frisk Frugt en de bebaarde Britse bard Richard Dawson.

Als Andy Kaufman nog had geleefd en een carrière was begonnen als Deense muzikant, dan had hij zich Anders Lauge Meldgaard alias Frisk Frugt genoemd. Een man met verwilderde krullen stond enigermate bedremmeld achter een tafel vol apparatuur in de kleine zaal van het Muziekgebouw. Het meest opvallende instrument bestond uit een rij omgekeerde blokfluiten die aan een houten constructie waren gemonteerd. Door middel van een blaasmachine, die achter Frisk Frugt in een flight case was verborgen, werd lucht door het blok naar de fluiten geblazen. Gezamenlijk klonken ze als een vals jammerend kerkorgeltje. De muzikant duwde een enkele keer een lange, dunnen stalen pin in een van de fluiten om de toonhoogte te veranderen. Na elke beweging hield hij de handen achter zijn rug en keek hij op komische wijze licht beschaamd om zich heen.

Frisk Frugt

Via kleine apparaatjes toverde de muzikant repeterende elektronische loopjes die in eerste instantie onafhankelijk van elkaar als los zand klonken, totdat Frisk Frugt ging meespelen op een elektronische blaasinstrument. In zijn improvisaties toonde hij zich een getalenteerde slangenbezweerder. Hij onderbrak zijn blaasspel door enige seconden luid stoorzendergeraas uit een van de zwarte doosjes via het mengpaneel door de begeleiding te mixen. Het was waarschijnlijk een per ongeluk ontstaan avant-gardistische moment in de set. Daarna begeleidde hij zich op toetsen en zong hij op bescheiden onvaste wijze zijn onvertaalde Deense teksten.

Uit het toetsinstrument klonken om beurten diverse synthetisch klinkende blaasinstrumenten en het soort presets dat je normaal gesproken voornamelijk hoort bij toetsenisten tijdens bruiloften en partijen. In zijn lange, vrijblijvende improvisaties dartelden de blijmoedige fluitjes en saxofoons als kolibries door de ruimte. Het leek alsof Terry Riley vorig weekend na afloop van het World Minimal Music Festival zijn geest in het pand had achtergelaten. Het scheelde weinig of de bezoekers zweefden het Muziekgebouw uit op de vele Perzische tapijten die op de grond waren gelegd.

Ik weet niet hoe hij het technisch voor elkaar kreeg, maar het lukte de sympathieke Deen om het blokfluitenblok aan zijn toetsinstrument te koppelen en de schrille fluiten te laten klinken via snelle loopjes op de toetsen. Een paar keer probeerde onbevoegde feedback zich in het geluid te mengen. De Deen glimlachte naar de nabije geluidsman om ervoor te zorgen dat de feedback de kop in werd gedrukt. De set eindigde met een orkestraal nummer van Frisk Frugts meest recente album Den Europæiske Spejlbue. De orkestleden en achtergrondzangeressen zongen om praktische reden mee vanaf een kleine zwarte recorder met feestelijk knipperende lichtjes. Eigenlijk was dat zorgvuldige gearrangeerde nummer muzikaal gezien het meest geslaagd.

Richard Dawson

Richard Dawson heeft geen elektronische speeltjes nodig om muziek te maken. Hij beperkte zich tijdens zijn optreden tot een stem en een akoestische gitaar. Onrustig over het kleine podium heen en weer lopend zocht hij naar een manier om zijn set te openen. Hij vertelde over zijn recente Franse onderdeel van de tournee, zette zijn telefoon uit omdat hij niet gebeld wilde worden door zijn moeder, pakte zijn akoestische gitaar, speelde een paar noten, zette het ontstemde instrument toch weer terug en begon de set uiteindelijk onversterkt a capella met een lied over een man die een andere man doodt met een scherp mes. Dawson zong het morbide verhaal door de noten in zijn gedrongen lichaam samen te persen, zijn hoofd naar achter te gooien en de woorden met volle kracht zijn strot uit te werpen. Zijn volle lijf stond geheel in dienst van het lied. De imposante performance was als een woedeaanval, alsof de zanger op het punt stond letterlijk te ontploffen van de opgekropte emoties. De intensiteit van de woede stond in schril contrast met de opgewekte praatjes tussen de nummers door.

De muzikant ging met evenveel geweld tekeer op zijn instrument. Het was een wonder dat geen enkele snaar knapte. De stof onder Richard Dawsons voeten steeg op omdat hij de akkoorden ritmisch accentueerde door stevig op het tapijt te stampen. Met zijn vingervlugge passages combineerde hij dissonante avant-garde met blues en folk en teksten die in de eeuwenoude traditie staan van barden en minstrelen. Dawsons thema’s zijn vaak aan de duistere kant. Bloed vloeit veelvuldig. Waar hij over zingt was het best te horen wanneer hij zijn gitaar weer terugzette, van het podium afstapte, vlak voor de voorste rijen ging staan en de microfoon als een bijl voor zijn buik hield. Zonder enige versterking eiste hij volledig de aandacht op met onder meer een lied over een paard dat op gruwelijke wijze uit zijn lijden wordt verlost. In het refrein schoten noten een paar octaven hoger zoals eigenlijk alleen jankende wolven dat kunnen. Dawsons enorme bereik en zeggingskracht was ontzagwekkend.