National Gallery (Frederick Wiseman, 2014)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

nationagallery

Films over musea doen het goed in de Nederlandse filmzalen. De Balie was in het eerste weekend na de première te klein voor Het Nieuwe Rijksmuseum: De Film en afgelopen zondagmiddag was Zaal 3 in EYE tot aan de voorste rij gevuld tijdens National Gallery. De vertoning van de documentaire komt op een uitgekiend moment, want het museum aan het Trafalgar Square in Londen had vorig jaar de tentoonstelling Late Rembrandt die momenteel is te zien in het Rijksmuseum.

De bejaarde filmveteraan Frederick Wiseman was twaalf weken te gast in de National Gallery. In en achter de tentoonstellingsruimtes draaide hij ongeveer 170 uur aan digitaal videomateriaal. Daar destilleerde hij na maandenlang monteren een drie uur durende documentaire uit. Wiseman en zijn crew observeren vanaf afstand en registreren zonder in te grijpen. In Wisemans films zitten geen pratende hoofden die door de filmmaker worden geïnterviewd. De meeste hoofden zijn close-ups van museumbezoekers die vanwege hun geconcentreerde blik onbewust stille schildersmodellen vormen. De camera heeft zich onzichtbaar gemaakt en geeft niet alleen een indruk hoe het er achter de schermen bij het grote museum aan toe gaat, van schoonmaker tot directeur, maar zit ook tussen de bezoekers om mee te luisteren naar de verschillende rondleiders en hun bevlogen uitleg bij enkele pronkstukken uit de collectie.

National Gallery gaat over de achtergronden in het museumbedrijf en over de achtergronden van de getoonde schilderijen. De film kijkt ook naar de achtergronden in de schilderijen zelf en zoomt bijvoorbeeld in op de houthakkers in Giovanni Bellini’s The Assassination Of Saint Peter Martyr; zij gaan door met hun hak- en zaagwerk alsof er niets aan de hand is. De werkmethode van Wiseman lijkt op wat de specialisten doen op de restauratieafdeling van het Britse museum. Zij onderzoeken met behulp van röntgenstralen wat onder de verflagen van een schilderij verborgen gaat en hopen zo te achterhalen hoe het werk tot stand is gekomen. Soms blijkt onder het schilderij een eerdere, afgekeurde versie schuil te gaan zoals bij Rembrandts portret van Frederick Rihel te paard. De camera van Wiseman werkt ook als een röntgenapparaat. Hij kijkt al zijn hele loopbaan lang bij uiteenlopende organisaties tot diep onder het oppervlak om te zien hoe mensen binnen die organisaties functioneren. Daar neemt hij uitgebreid de tijd voor. Veel van zijn films nemen meer dan drie uur in beslag. Zijn langste film Near Death uit 1989 duurt 358 minuten. De reden dat zijn recente, veelgeprezen documentaire At Berkeley geen Nederlandse bioscoopdistributie heeft gehad is vermoedelijk de lengte van 244 minuten.

National Gallery

National Gallery lijkt op het eerste oog op een kale registratie van alledaagse museumtaferelen, maar naarmate de film vordert worden de bedoelingen van de regisseur duidelijker en ontdek je zijn artistieke visie. Het is niet voor niets dat de verhalen van de curatoren en gespecialiseerde rondleiders zoveel aandacht krijgen. In eerste instantie gebeurt dat omdat hun presentaties boeiende inzichten geven in het getoonde werk. De rondleiders nemen ook een prominente plaats in omdat ze hun verhalen vertellen binnen het verhaal dat de documentaire vertelt. Deze vorm keert ook meerdere keren terug in de manier waarop gebeurtenissen binnen schilderijen worden uitgelicht die eruitzien als een schilderij binnen een schilderij, zoals het raam in de keuken in Cristo en casa de Marta y María van Diego Velázquez uit 1618. National Gallery is wat dat betreft een documentaire met een Droste-effect.

8/10

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *