Wake In Fright (Ted Kotcheff, 1971)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

wakeinfright

Tijdens de premièrevoorstelling in Cannes in 1971 van Wake In Fright was Martin Scorsese duidelijk hoorbaar zeer onder de indruk. De maker van de film, de Canadese regisseur Ted Kotcheff, zat in de stoel voor hem en ving meerdere malen een nauwelijks onderdrukte wow! op. De invloed van Wake In Fright op het werk van Scorsese is het duidelijkst te merken in zijn zwarte komedie After Hours (1985). In beide films verruilt een man tijdelijk zijn onbevredigende dagelijkse werk voor een benauwend avontuur op voor hem onbekend terrein.

In After Hours arriveert de New Yorkse kantoorklerk Paul (Griffin Dunne) in nachtelijk Soho voor een afspraakje met de intrigerende blondine Marcy (Rosanna Arquette) die hij eerder op de avond toevallig heeft ontmoet. De afspraak loopt door bizarre, onbeheersbare redenen volledig uit de hand. Paul probeert zich zoveel mogelijk aan te passen aan de situatie, maar werkt zich daar alleen maar verder mee in de nesten. Elke poging aan de nachtmerrie te ontsnappen mislukt. Geld voor een taxi terug naar huis is hij kwijtgeraakt en hij mist de laatste metro naar huis.

De nachtmerrie van leraar John Grant (de Britse acteur Gary Bond) in Wake In Fright speelt zich af in de Australische decemberhitte rondom de kerstviering. Hij verlaat het door de zon geblakerde gehucht waar hij les geeft en wil de kerstvakantie doorbrengen bij zijn blonde vriendin in Sidney. Het gaat mis wanneer hij tijdens een overstap in het stadje Bundanyabba de tijd doodt in een volle feesthal en een biertje accepteert van de oude lokale sheriff (Chips Rafferty). Ook John heeft vervolgens heel veel moeite om aan de situatie te ontkomen.

De tengere intellectueel John valt op tussen de bierbuiken in het voornamelijk door dronken mannen bevolkte stadje. Iedereen ziet direct dat hij van buiten komt. Mannen die hem aanspreken verbergen hun vijandigheid door op agressieve wijze gastvrij de hand uit te steken en drank aan te bieden. Veel drank. Bierglazen behoren in één teug leeggedronken te worden. John durft niet te weigeren en voordat hij het weet doet hij met zijn dronken kop mee aan een eenvoudig gokspel dat door tientallen zweterige mannen op koortsachtige wijze wordt gespeeld. Hij gaat volledig op in het spel, wint enkele honderden Australische dollars, zet nog een laatste keer in en verliest vervolgens alles. Met zijn laatste overgebleven dollar is het onmogelijk zijn reis voort te zetten. Hij is genoodzaakt langer te blijven. Om zich staande te houden binnen de gewelddadige machocultuur probeert John zich zoveel mogelijk aan te passen, opgejut door de cynische en sinistere alcoholist Doc Tydon (Donald Pleasence). Assimilatie staat in Johns geval gelijk aan zelfdestructie. Net als Paul in After Hours levert het avontuur hem helemaal niets op en is hij aan het eind van de film terug bij af.

wakeinfright2

Wake In Fright pelt het dunne beschermlaagje van de beschaving af en ontbloot de onderbuik van de Australische achterlanden. Leraar John heeft helemaal niets aan zijn intelligentie en mooie woorden. In een wereld waarin alles letterlijk wordt genomen, blijven ironische opmerkingen en woordgrappen onbegrepen, wat vaak maar goed is aangezien John nauwelijks kan verbergen hoezeer hij op deze primitieve gemeenschap neerkijkt. Woorden zijn weinig waard in Bundanyabba. De mannen communiceren het liefst op een fysieke manier, zonder het intellect te hoeven aanspreken. Niet muziek of poëzie geven het leven betekenis, maar een afmattende dronken knokpartij. In het binnenland van Australië heersen mannelijke instincten en zijn boeken, schilderijen en films ingeruild voor alcohol, gokspelen en de kangoeroejacht.

Voor een gedeelte komt het gedrag voort uit een frustratie over het gebrek aan vrouwen in het stadje. Dat maakt de feminiene John extra interessant voor de mannen, en extra kwetsbaar. De vreemdeling kan zich proberen aan te passen wat hij wil, hij zal altijd buiten de groep vallen en is net zo vogelvrij als de kangoeroes die, verblind en gehypnotiseerd door lampen, ’s nachts bij bosjes worden neergemaaid. Fans van Skippy kunnen Wake In Fright maar beter overslaan.

Na het invloedrijke Wake In Fright keerde de destructieve mannenwereld regelmatig terug in de Australische cinema, naar mijn gevoel het meest naargeestig in het gevangenisdrama Ghosts… Of The Civil Dead (1988) van regisseur John Hillcoat samen met onder andere coscenarist, muzikant en acteur Nick Cave, ook een uitgesproken fan van Ted Kotcheffs film.

8/10