In de eerste paar minuten van 20,000 Days On Earth komen de eerste 19,999 dagen uit het bestaan van Nick Cave in een beeldenbombardement voorbij. We zien zijn leven vanaf zijn geboorte in een flits vertoond vanaf een tiental beeldschermen alsof we alle herinneringen zien door de ogen van iemand die van een hoge toren is gesprongen en op het punt staat de stoeptegels te raken. Andere makers van documentaires over muzikanten zouden dit soort archiefmateriaal gebruiken om een groot deel van hun film mee te vullen. 20,000 Days On Earth is een totaal ander soort documentaire.

Zonder tussenkomst van archiefbeelden vertelt de Australische muzikant Nick Cave over zijn verleden, zijn inspiratiebronnen, zijn werkmethodes en zijn visie op het leven van een kunstenaar. Hij doet dat als een personage in een fictiefilm die zich afspeelt op één dag in en rondom zijn huidige woonplaats Brighton. De zanger stapt uit bed en becommentarieert zijn ochtendrituelen met een kritische voice-over. Van al zijn bezigheden is schrijven de belangrijkste en daar begint hij de ochtend mee, zittend in zijn werkkamer achter een ouderwetse typemachine waarvan het lint flink is versleten. Niet de twee documentairemakers (beeldend kunstenaars Iain Forsyth en Jane Pollard) interviewen de zanger, maar de psychiater waar hij later in de morgen een afspraak mee heeft.

Andere gesprekken vinden verspreid over de film plaats, onder meer tijdens ritjes naar andere afspraken die Cave op dezelfde dag heeft gepland. De gesprekspartners lijken uit het niets in zijn auto te verschijnen als personages uit een dagdroom. Ze hebben deel uitgemaakt van Cave’s lange carrière: Ray Winstone (de Britse acteur in de door Nick Cave geschreven Australische western The Proposition uit 2005), Blixa Bargeld (Duitse industriële stemkunstenaar uit Einstürzende Neubauten en lange tijd gitarist in The Bad Seeds, de band van Cave) en Kylie Minogue (de beroemde Australische zangeres met wie de zanger in 1995 een succesvol duet opnam).

Dankzij de zeer directe open vragen van de psychiater gaat de film meteen de diepte in. Cave vertelt openhartig over zijn jeugd, zijn eerste seksuele ervaring, over de connectie tussen drugs en religie en de belangrijke rol die zijn veel te vroeg overleden vader heeft gespeeld in zijn culturele ontwikkeling. Hij praat ook over zijn grootste angst: het verlies van herinneringen. De herinneringen liggen opgeslagen in de vele liedjes die hij heeft geschreven met zijn bands The Boys Next Door en The Birthday Party en met zijn begeleidingsband The Bad Seeds. Later in de film zijn we getuige van een bezoek aan het Nick Cave Archive, een fictieve plek waar ernstige archivarissen het leven van de zanger hebben opgeslagen in de vorm van foto’s, dia’s, (aan)tekeningen, teksten, posters en video’s. In een oud testament heeft hij laten vastleggen dat zijn vermogen beschikbaar gesteld moet worden aan het Nick Cave Museum, opdat niemand zal vergeten dat hij heeft bestaan.

20,000 Days On Earth is een opvallend stijlvol gefotografeerde oral history. Het is aan de zanger, componist, schrijver en dichter Nick Cave toevertrouwd om zijn observaties en gedachten op eloquente wijze te verwoorden. Een enkel sterk verhaal wordt geïllustreerd aan de hand van foto’s, zoals het incident met de Duitser die op het podium plaste tijdens een optreden van The Birthday Party in Berlijn. Sommige verhalen zijn zo beeldend dat ze niet geïllustreerd hoeven te worden, zoals het getuigenverslag van een onvergetelijk optreden van Nina Simone. De tamelijk onsympathieke zangeres veranderde op het podium van een angstaanjagend akelig mens in een begeesterd performer die alle aanwezigen betoverde en inspireerde. Zowel de uitvoerend muzikant als het publiek stijgt op een dergelijk moment boven zichzelf uit.

Nick Cave vertelt dat ook hij bij elk geslaagd optreden een transformatie doormaakt. De vraag is welke Nick Cave we zien in deze fictieve documentaire. De rockster? De crooner? De auteur? De acteur? De poseur? De liefhebbende vader? De gothvader? Voor iedereen zal dat anders zijn. Kylie Minogue omschrijft hem als een boom. Zijn vader zag zijn zoon optreden en noemde hem een engel.

Een engel was wel het laatste waar ik aan moest denken toen ik de zanger begin jaren tachtig voor het eerst in actie zag. Het optreden van The Birthday Party in het VPRO-programma Götterdämmerung 2000 (zie bovenstaand filmpje) maakte op mij minstens zoveel indruk als het beruchte TopPop-optreden van Iggy Pop. In dezelfde periode was de band drie uur lang te gast op Radio 3 waar de bandleden hun inspiratiebronnen toelichtten en ik voor het eerst geconfronteerd werd met muziek van The Stooges (Loose van het album Funhouse), Captain Beefheart (Ashtray Heart van Doc At The Radar Station), Scott Walker (The Electrician van The Walker Brothers) en Archie Shepp (Blasé).

Nick Cave als inspirator is precies het beeld waarmee de makers van 20,000 Days On Earth de kijker achter willen laten. Zijn bevlogenheid zorgde ervoor dat ze zijn leven op zeer creatieve wijze in beeld hebben gebracht. We wanted the film to inspire people, vertellen de twee regisseurs in het Britse filmblad Sight & Sound (oktober 2014), but inspire people very particularly: with the feeling that Nick Cave inspires in us. (…) He still puts in the hours, and he’s still trying to reach something that he doesn’t think he’s attained yet. We just wanted people to leave feeling that they should see that thing through. Do more, try harder, be better.

9/10