Westerse soldaten onder Afghaans vuur: Armadillo (2010) en Restrepo (2010)

Facebooktwitterpinterestlinkedin
A scene from ``Armadillo.''

Armadillo

Armadillo en Restrepo zijn prijswinnende films over Westerse militaire aanwezigheid in Afghanistan. Armadillo is het verblijf van Deense soldaten in de zuidelijke provincie Helmand en Restrepo een Amerikaanse buitenpost in de Korengal Vallei, nabij de grens met Pakistan.

De Denen lijken het minder zwaar te hebben dan hun Amerikaanse collega’s. Tussen de patrouilles over papavervelden door is voor hen voldoende gelegenheid tot vervelen. De Amerikanen daarentegen hebben nauwelijks tijd voor verstrooiing. Zij bevinden zich dagelijks in de vuurlinie en worden beschoten vanuit struikgewas en van achter bomen in een onoverzichtelijk berglandschap. Door hun langdurige verblijf zijn de documentairemakers onzichtbaar geworden in de kampen en hebben ze het vertrouwen van de soldaten. De Deense soldaten hebben minder goed door wat de consequenties zijn van de nabije camera.

In het slotdeel van Armadillo worden de jonge Denen bijeengeroepen, omdat een van hen naar huis gebeld heeft en heeft opgeschept over de dood van enkele Talibanstrijders tijdens een vuurgevecht. De ouders hebben vervolgens het Deense leger ingelicht. Het legerhoofd in Armadillo is niet blij met wat hij gebrek aan loyaliteit noemt. Hij wil de naam weten van de verklikker, daarbij vergetend dat de grootste verklikker naast hem staat: de videocamera. De cameraploeg heeft bovenop het strijdgewoel gestaan en zonder terughoudendheid vastgelegd hoe oneerbiedig de soldaten zijn omgegaan met de lijken van hun tegenstanders. Hun euforie komt overeen met de blijdschap na het winnen van een computerspelletje.

De link tussen het oorlogsspel op de laptop en de werkelijke strijd buiten in het droge Afghaanse landschap wordt in de montage gemaakt door middel van een weinig verhullende, directe cut van een knal in het spel naar een aanslag ’s avonds nabij het Deense kamp. De documentairemakers geven door middel van deze montagekeuze hun mening over de aanwezigheid van de Denen in Afghanistan. De soldaten worden geportretteerd als jongens die de pubertijd nauwelijks zijn ontstegen. Ze zijn niet bepaald ideale vertegenwoordigers van westerse normen en waarden. De onzekere macho’s vieren vlak voor hun vertrek naar Afghanistan hun laatste avond met strippers, laten zich in het kamp opwinden met hulp van oorlogsspelletjes en pornografie en zeggen hardop meer respect voor honden te hebben dan voor Afghanen.

Restrepo

Restrepo

De Amerikaanse soldaten maken in Restrepo een professionelere indruk. Maar zijn die Amerikanen werkelijk zo veel beter dan de Denen of komen zij beter over vanwege de manier waarop fotograaf Tim Hetherington en journalist Sebastian Junger hun landgenoten benaderen? De Denen hebben enig recht de camera als verrader te zien, iets waar de Amerikanen zich geen zorgen hoeven te maken. Restrepo komt over als een monument voor soldaten als Juan ‘Doc’ Restrepo die op jonge leeftijd ver van huis is gesneuveld. In tegenstelling tot de Denen is voor de Amerikanen loyaliteit geen onderwerp van discussie, maar een zekerheid.

De filmmakers filmen het gevaar van zeer nabij. In een van de eerste scènes zitten ze in een voertuig dat wordt aangevallen. De makers verkleinen de afstand extra door interviews toe te voegen, gemaakt na terugkomst uit Afghanistan tijdens hun verblijf in Italië. In close-up, en zonder uniform, zijn de soldaten gewone jongens bij wie de opgelopen trauma’s van de gezichten valt af te lezen, zeker als de mislukte Operation Avalanche ter sprake komt.

En waar leidt al dat lijden toe? In de slottekst valt te lezen dat buitenpost Restrepo is gesloten. Zijn de jonge soldaten dan voor niets gestorven? De conclusie van de beide films is hetzelfde: wat heeft het Westen eigenlijk in Afghanistan te zoeken als soldaten op het strijdveld meer voor elkaars behoud vechten dan voor de wederopbouw van hun gastland.

Armadillo 8/10 | Restrepo 8/10