Vanishing Waves (Kristina Buozyte, 2012)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

vanishingwaves

Sharunas Bartas uit Litouwen lijkt de laatste jaren meer actief als acteur dan als regisseur. Zo is hij vanaf eind april in de Nederlandse bioscopen te zien in Les Salauds van Claire Denis. Zijn gedaante is uitermate geschikt voor sinistere bijrollen, wat onder meer blijkt uit de Litouwse sciencefictionfilm Vanishing Waves (oorspronkelijke titel: Aurora). Bartas stapt daarin een paar keer uit de schaduw als The Man, een dreigende verschijning in de virtuele wereld van Lukas en Aurora.

Jonge wetenschapper Lukas (Marius Jampolskis) heeft zich vrijwillig opgegeven voor een experiment waarbij hij via computers is aangesloten op het brein van een comateuze patiënt van wie hij de identiteit van tevoren niet krijgt te horen. Zijn rondzwervingen door de herinneringen, dromen en angsten van de patiënt zijn niet zonder gevaar voor zijn eigen gezondheid. Hij vergroot het risico op een hersenbeschadiging door te zwijgen over de ontmoetingen die hij tijdens de sessies heeft met Aurora (Jurga Jutaite) en de intieme relatie die daaruit voortvloeit. Zonder medeweten van zijn collega’s probeert hij Aurora uit haar comateuze toestand te helpen. Hij raakt echter verstrikt in de nachtmerrieachtige beelden die door haar trauma worden veroorzaakt.

Er zijn meer films waarin personages via technologie rondwandelen in het onderbewustzijn van een ander, zoals onderzoekster Catherine Deane (Jennifer Lopez) in The Cell (2000) en het team van Cobb (Leonardo DiCaprio) in Inception (2010). De werelden die zij betreden zijn geen echte werelden, maar reflecties van de mentale staat waar de ander zich in bevindt, inclusief verborgen gevaren. Het brein van Aurora wordt geplaagd door herinneringen aan de verstikkende relatie met haar echtgenoot (de eerder genoemde The Man) en het ongeluk waarmee de relatie tot een dramatisch einde kwam. Lukas voelt zich tot Aurora aangetrokken. Hij heeft tijdens de eerste ontmoetingen geen idee waar de prachtig vormgegeven fantasielandschappen en –interieurs betrekking op hebben. De vroege sessies zijn enerverende ontdekkingsreizen die zich voltrekken als wensdromen en een ideale ontsnapping bieden uit de grauwe werkelijkheid.

Zonder apparaten en machines is de mens steeds minder in staat betekenis en waarde aan het dagelijkse bestaan te geven. In Kolekcioniere (The Collectress) (2008), de debuutfilm van regisseuse Kristina Buozyte, is logopediste Gaile (Gabija Ryskuviene) alleen in staat emoties te voelen wanneer ze video-opnamen van zichzelf ziet. Om de gevoelens zo sterk mogelijk te ervaren, laat ze zichzelf in extreme, vaak compromitterende situaties filmen. Het leven van Lukas in Vanishing Waves vindt meer en meer plaats in een virtuele omgeving, parallel aan en ten koste van de realiteit. Het is voor hem telkens een teleurstelling wanneer hij uit de isolatietank stapt en terugkeert in het onpersoonlijke steriele laboratorium. De wonderlijke droomwerelden hebben voor hem veel meer aantrekkingskracht dan de tastbare relatie met zijn vriendin. Hij denkt met Aurora een veel diepere band te hebben en leeft in de veronderstelling dat de dromen zijn te beïnvloeden. Zowel in droom als werkelijkheid verliest hij grip op de situatie.

De voortreffelijke production design doet vergeten dat Vanishing Waves een relatief goedkope productie is. De film won een groot aantal prijzen, zowel in eigen land, waar Vanishing Waves de grote winnaar was tijdens de uitreiking van de Silver Crane Awards, als tijdens Fantastic Fest in Austin, Texas in 2012 (vier prijzen, onder meer voor beste film) en het Lund International Fantastic Film Festival (Méliès d’Argent). Vorig jaar verscheen een Amerikaanse dvd-uitgave met Kristina Buozyte’s debuut als bonus. Er is ook een Duitse Blu-ray beschikbaar, maar daar staat enkel de nagesynchroniseerde versie op. Een kale Britse editie verschijnt in maart.

8/10