The Lobster (John C. Reilly, Ben Whishaw, Colin Farrell)
Deze week ging in Nederland The Lobster in première. De eerste Engelstalige speelfilm van de Griekse regisseur Yorgos Lanthimos speelt zich af in een hotel waar alleenstaanden 45 dagen de kans krijgen een partner te vinden. Lukt dat niet, dan worden ze veranderd in een dier naar keuze. Dat Lanthimos gespecialiseerd is in absurdistische hermetische werelden bleek tien jaar geleden al toen Kinetta verscheen. Zijn eerste film speelt zich ook voor een groot gedeelte af in en rondom een hotel.
Laten we eerst een misverstand uit de weg ruimen over de zogenaamde Greek Weird Wave. Deze naam werd ooit door een Britse filmrecensent bedacht voor een nieuwe Griekse filmstroming die voor het eerst internationaal van zich liet horen dankzij Dogtooth, de spraakmakende tweede film uit 2009 van Yorgos Lanthimos. De Britse dvd-uitgave van Kinetta bevat een essay waarin de Britse filmcriticus en essayist Michael Ewins de mythe van de Greek Weird Wave op heldere wijze ontkracht. Ook Lanthimos zelf geeft op de dvd zijn mening tijdens een Q&A. Hij noemt het mogelijke bestaan van een typisch Griekse stroming onzin. De manier van verhalen vertellen en de thematiek van Lanthimos en zijn filmvrienden zijn namelijk niet te vergelijken met wat er de laatste jaren verder in Griekenland aan films zijn uitgebracht.
Yorgos Lanthimos vertegenwoordigt zijn eigen stroming. Hij creëert hermetische werelden waarin de hoofdpersonages zich overgeven aan een rollenspel, soms onder dwang, zoals de kinderen in Dogtooth, en soms vrijwillig, zoals de personages in Alps (2011). David (Colin Farrell) en de andere bezoekers van het hotel in The Lobster weten niet beter dan dat ze zich als vrijgezel moeten onderwerpen aan beproevingen. Zelfs buiten het hotel, en zonder de invloed van het daar heersende regime, moeten de vogelvrije vrijgezellen zich in het bos aan strenge regels houden. De film dankt zijn komische effect aan het feit dat de personages hun absurde lot zeer serieus nemen en de bizarre handelingen met uitgestreken gezicht uitvoeren. Ook de drie personages in Kinetta nemen hun vreemd ogende taken zeer serieus. Het duurt even voordat de kijker doorheeft dat ze reconstructies voorbereiden en uitvoeren van moorden die ooit in de gelijknamige havenstad zijn gepleegd.
Kinetta (Aris Servetalis, Evangelia Randou)
Een agent in burger van middelbare leeftijd (Costas Xikominos) speelt zowel regisseur als hoofdrolspeler tijdens het maken van filmpjes waarin een jonge hotelkamerschoonmaakster (Evangelia Randou) zijn slachtoffers speelt. De twee worden gefilmd door een jonge bebaarde medewerker van een fotozaak (Aris Servetalis). De kijker moet zelf zien uit te pluizen hoe de driehoeksrelatie precies in elkaar steekt en wat de regels zijn van het spel dat de drie personages met elkaar spelen. Ze zeggen weinig en werken elke reconstructie uit alsof het een choreografie is. Teksten bestaan vaak uit emotieloos uitgesproken instructies en op dwingende toon gestelde vragen.
The Lobster (Colin Farrell, Rachel Weisz)
Personages in films van Lanthimos zijn nooit echt zichzelf. Ze gebruiken hun emotieloze gezichtsuitdrukking als een masker waar ze zich achter kunnen verschuilen. Om te overleven kun je beter niet je ware aard te tonen. De personages in Lanthimos’ tweede speelfilm Alps overleven door tegen betaling de plaats in te nemen van mensen die zijn overleden. Ze offeren zichzelf op om gewaardeerd te worden door hun werkgever en hun cliënten. Offers keren in elke film van de regisseur terug. Vaak vloeit daarbij bloed. De vrijgezellen in het hotel in The Lobster bloeden in naam van de liefde en een van de dochters in Dogtooth bloedt voor het verkrijgen van vrijheid. De schoonmaakster in Kinettas blijft ook niet ongedeerd.
Kinetta (Costas Xikominos, Evangelia Randou)
Yorgos Lanthimos brengt in Kinetta zelf ook een offer. Hij offert alles op wat hij tijdens zijn filmopleiding in Athena heeft geleerd. Zijn debuut is niet alleen eigenzinnig vanwege de manier waarop het verhaal is geconstrueerd en de afstandelijke manier van acteren, maar ook omdat de regisseur extreem wilde afwijken van de vele gladde reclamefilms die hij heeft gemaakt om zijn carrière als speelfilmregisseur mee te kunnen financieren. De film oogt bewust heel lelijk omdat alles volledig uit de hand is gefilmd. Vooral in het begin schudt de camera alsof er een langdurige hevige aardbeving plaatsvindt. Direct vanaf de eerste scène wordt de kijker verward door een desoriënterende montage en onverwachte cameraposities. De afwijkende vorm maakt Kinetta extra lastig om te doorgronden. Het speelfilmdebuut van de Griek is daardoor het minst toegankelijke werk uit zijn oeuvre.
The Lobster 8/10 | Kinetta 6/10
The Lobster draait nu in de Nederlandse bioscoop. Kinetta kwam begin dit jaar uit op dvd bij het Britse label Second Run.