The Breaking Point (Michael Curtiz, 1950)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

The Breaking Point is de tweede verfilming van Ernest Hemingways roman To Have And Have Not uit 1937. De film noir van Michael ‘Casablanca’ Curtiz is lang niet zo beroemd als de versie uit 1944 met Humphrey Bogart en Lauren Bacall, maar dat maakt het niet de mindere van de twee. Integendeel zelfs.

Vlak voordat The Breaking Point in 1950 in de bioscopen belandde hadden communistenjagers de naam van hoofdrolspeler John Garfield op de zwarte lijst gezet. De film werd om die reden ondanks lovende recensies zonder noemenswaardige publiciteit uitgebracht. De carrière van de acteur was voorbij. Na zijn laatste film He Ran All the Way (1951) overleed Garfield op 21 mei 1952 op 39-jarige leeftijd aan een hartaanval, volgens zijn dochter Julie twee dagen nadat hij tijdens een verhoor had geweigerd zijn vrouw te verraden.* The Breaking Point raakte in de vergetelheid en kreeg niet de erkenning die de film verdient. De recente Amerikaanse dvd- en Blu-ray-uitgave op het label Criterion brengt daar hopelijk verandering in.

To Have And Have Not van Howard Hawks is een romantische avonturenfilm die profiteert van de opbloeiende liefde op de set tussen filmsterren Humphrey Bogart en Lauren Bacall. The Breaking Point is klassieke film noir met John Garfield in de rol van complexe antiheld Harry Morgan. Harry heeft na zijn diensttijd moeite om terug in Californië de draad weer op te pakken met zijn vrouw Lucy (Phyllis Thaxter) en dochters Amelia (Sherry Jackson) en Connie (Donna Jo Boyce). Hij is het liefst met zijn sportvisboot op zee waar hij samen met partner Wesley Park (Juano Hernandez) boottochtjes regelt voor toeristen. Gebrek aan klandizie en botte pech dwingen Harry om risicovolle opdrachten aan te nemen van louche advocaat F.R. Duncan (Wallace Ford). De ontmoeting met blonde femme fatale Leona Charles (Patricia Neal) zet het huwelijk van Harry op het spel.

Harry (John Garfield) en zijn gezin in The Breaking Point

Op de dvd van Criterion staat een verhelderend video-essay over de visuele kwaliteiten van regisseur Michael Curtiz en de manier waarop hij op vloeiende wijze ruimte en camera gebruikt voor het tonen van de relaties binnen de familie. Ik wil me hier beperken tot de wijze waarop geluid en muziek in de film toegepast worden. Op het water is er enkel het geruststellende geruis van de zee en het pruttelen van de dieselmotor. Thuis voelt Harry zich rusteloos. Foto’s aan de muur herinneren hem aan de oorlog en hij maakt zich zorgen over geldgebrek. De rusteloosheid wordt verder aangewakkerd door onrust op de soundtrack. Harry wordt aan wal uit zijn concentratie gehaald door hem omringende stoorzenders.

De storende geluiden worden gemaakt door het gezin waar hij van houdt. Tijdens een van de dialogen tussen Harry en Lucy in de keuken zijn de dochters op de achtergrond luid kletsend aan het afwassen. Hun geklets dreigt de dialoog te overstemmen en werkt Harry op de zenuwen. Geïrriteerd vraagt hij de meisjes of ze zachter willen zijn. Vanwege geldgebrek doet Lucy laat in de avond in de huiskamer klusjes met de naaimachine. De ratelende machine houdt de toch al slecht slapende Harry wakker in de naastgelegen slaapkamer.

The Breaking Point (Patricia Neal, John Garfield & Juano Hernandez)

Ook muziek functioneert als stoorzender. In plaats van non-diëgetische muziek wordt het reilen en zeilen van Harry begeleid door muziek waarvan de bron in de film is aan te wijzen. In een van de caféscènes wordt een gesprek begeleid door de repeterende gitarist van het huisorkest. Het neutraal klinkende getokkel trekt zich niets aan van de dialoog. Deze muziek geeft geen commentaar op de risicovolle keuzes die Harry maakt en is eerder op te vatten als een uiting van onverschilligheid – het lot van Harry laat de buitenwereld koud.

Ook de melodieën van de jeugdige accordeonist, die nabij het huis van Harry duidelijk hoorbaar op de veranda aan het oefenen is, vormen een commentaarloze begeleiding. De accordeonmuziek reikt tot in het huis van het gezin, want de huizen in de straat zijn gehorig. De aanwezigheid van de accordeon geeft aan dat iedereen elkaar kan horen. Geen wonder dat er in de buurt over de financiële situatie van Harry en Lucy wordt geroddeld.

Muziek is afwezig tijdens de gewelddadige climax. Wat we te zien krijgen is spannend genoeg zonder bulderend orkest. Aan het eind van de film kunnen we niet om het orkest heen. Het hartverscheurende laatste shot heeft eigenlijk geen dramatische strijkers nodig. Michael Curtiz filmt met een empathisch oog en laat de kijker achter met een personage dat hij eerder in de marge van het verhaal heeft geïntroduceerd. Veel kijkers zullen in de slotfase niet meer aan het zoontje van Wesley Park (Juano Hernandez’ echte zoontje Juan) hebben gedacht, maar Curtiz is hem gelukkig niet vergeten en vereeuwigt hem vlak voordat het beeld op zwart gaat.

9/10


* Bron: interview in de korte documentaire op de dvd van Criterion (Regio 1).

One thought on “The Breaking Point (Michael Curtiz, 1950)

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *