Steve Jobs (Michael Fassbender)
All the world’s a stage, zegt de melancholieke Jaques in zijn monoloog in Shakespeare’s As You Like It. De wereld van Steve Jobs (Michael Fassbender) bestaat in de gelijknamige film ook uit een toneel. Wat de topman van Apple achter de schermen beleeft, heeft veel weg van de hectiek in het leven van een acteur die op het punt staat het podium te betreden. De film Steve Jobs lijkt daarom in meerdere opzichten op Birdman Or (The Unexpected Virtue Of Ignorance), een film die zich ook constant in de nabijheid van een podium afspeelt en waarin het hoofdpersonage diverse confrontaties en regelrechte botsingen heeft met zijn collega’s en iets uit te praten heeft met zijn dochter.
De film Steve Jobs heeft een theatrale opzet en een structuur die bestaat uit drie aktes. In iedere akte staat Jobs op het punt een nieuw product te presenteren voor een uitpuilende zaal: de Apple Macintosh in 1984, de NeXT Computer in 1988 en de iMac in 1998. Telkens zijn we getuige van de zenuwslopende laatste voorbereidingen en de hevige discussies tussen het titelpersonage en iedere keer weer dezelfde belangrijke personages in zijn leven: Steve Wozniak, mede-eigenaar van Apple en de maker van de Apple II (Seth Rogen), John Sculley, algemeen directeur van Apple in de periode 1983-1993 (Jeff Daniels), Andy Hertzfeld, lid van het originele Mac-team (Michael Stuhlbarg) en Chrisann Brennan (Katherine Waterston), de moeder van Jobs’ dochter Lisa. Jobs staat ook drie keer oog in oog met Lisa, gespeeld door achtereenvolgens Makenzie Moss, Ripley Sobo en Perla Haney-Jardine.
Steve Jobs is in zijn eigen verhaal meer de antagonist dan de protagonist. Hij is namelijk nogal een onuitstaanbare klootzak. Een geschikte volledige titel voor de film is wat mij betreft Steve Jobs Or (The Unexpected Virtue of Arrogance). De perfectionist is volledig geobsedeerd door zijn werk. Het leven daarbuiten bestaat niet voor hem en daarom krijgen we dat leven ook niet te zien. Familie zorgt te veel voor afleiding. Jobs wil Lisa liever niet in zijn nabijheid, want hij erkent haar niet als zijn dochter. Hij duldt geen tegenspraak van zijn werknemers. Alles moet precies zoals hij het heeft bedacht. In de eerste akte geeft die houding de film spanning omdat Jobs binnen veertig minuten een oplossing eist voor de bug die de Apple II weerhoudt om tijdens de presentatie ‘hallo’ tegen het publiek te zeggen De computerbaas deinst er niet voor terug mensen te schofferen. Hij dreigt desnoods met openbare vernedering. Hoofd marketing en vertrouweling Joanna Hoffman (Kate Winslet) heeft het ook zwaar te verduren, maar zij is het meest vergevingsgezind en blijft door de jaren heen constant aan zijn zijde.
Kate Winslet in de rol van Joanna Hoffman
Scenarist Aaron Sorkin heeft er verstandig aan gedaan om de confrontaties te laten plaatsvinden tegen de achtergrond van de presentaties. Zo vermijdt hij scènes die zich afspelen op kantoren en in fabrieken. We hoeven het bedrijf niet te zien – de presentaties staan symbool voor de bedrijvigheid van een multinational als Apple. De locatiekeuze geeft de schrijver een goed excuus om alle belangrijke personages telkens op één plek te laten samenkomen. De scènes vinden backstage plaats waar we een glimp opvangen van de mens achter de computerbaas. We kijken door Jobs heen zoals we dwars door de iMac kunnen zien als we die machine omdraaien en van achteren aanschouwen.
Sorkin is ook de schrijver van onder meer The Social Network (David Fincher, 2010). Hij houdt van snelle en scherpe dialogen. Het tempo ligt hoog. Als je moeite had met het bijhouden van de openingsdialoog in The Social Network dan heb je een zware dobber aan Steve Jobs. Het onophoudelijke spervuur aan teksten wordt strak aan de teugel gehouden door editor Elliot Graham. Bij dit soort dialoogrijke films wordt het succes van acteerprestaties voor een belangrijke deel door de montage bepaald. Wat dat betreft heeft Graham net zo veel recht op een nominatie voor een Golden Globe als Michael Fassbender en Kate Winslet.
Steve Jobs (Michael Fassbender en Perla Haney-Jardine)
Samen met de documentaire Steve Jobs: The Man in the Machine (Alex Gibney, 2015) zorgt de speelfilm van Danny Boyle dit jaar voor een dubbele onttroning van iemand die door veel mensen als een held wordt beschouwd. De filmmakers proberen aan het eind van de rit Jobs alsnog in een positief daglicht te stellen. Hun poging om Steve Jobs sympathiek te maken is wel heel erg doorzichtig en weinig geloofwaardig na wat we eerder hebben gezien. Daar trap ik dus mooi niet in.
7/10