The Babadook

Sprookjes zijn in de oorspronkelijke vorm meestal griezelverhalen. Ze helpen ons om te gaan met angsten en andere zaken waar we liever niet over praten. Twee recente films gaan over de angsten die het moederschap met zich meebrengt. Zowel in The Babadook als in Ich Seh, Ich Seh is daarbij de hamvraag: wie is het monster? De moeder of het kind?

Amelia (Essie Davis) verliest in de Australische film The Babadook (Jennifer Kent, 2014) haar echtgenoot bij een verkeersongeluk op weg naar het ziekenhuis waar de hoogzwangere vrouw zal bevallen van haar zoontje Samuel. De dood van de echtgenoot is haar verdere leven onlosmakelijk verbonden aan het leven van het kind. De tiener Samuel (Noah Wiseman) heeft extreem veel last van ADHD. Hij drijft zijn moeder tot wanhoop met zijn ongeremde wangedrag. Ze verliest haar baan, haar vrienden, haar nachtrust en dientengevolge uiteindelijk haar verstand. Het kost weinig moeite mee te leven met de vrouw. Noah Wiseman heeft bij de juiste belichting een angstaanjagende kop dankzij zijn gitzwarte krullen en grote mond. De jonge acteur gaat zo op in zijn rol dat ook de kijker hem onuitstaanbaar gaat vinden. Net als de moeder zou je graag zijn mond willen snoeren wanneer hij in de auto vanaf de achterbank weer eens een woedeaanval krijgt. De vrouw krijgt steeds meer moeite met het uit haar gedachten verdrijven van gewelddadige oplossingen.

Op een avond voor vraagt Samuel zijn moeder hem voor te lezen uit een boek over The Babadook. Waar het enge sprookjesboek vandaan komt weet Amelia niet. Al gauw neemt de schaduw van het fictieve monster intrek in haar nachtmerries en in haar huis. The Babadook lijkt zowel op een karikatuur van een volwassen versie van Samuel als op de dokter in Das Cabinet Des Dr. Caligari (1920). Die laatste vergelijking is een aanwijzing dat het monster waarschijnlijk in het hoofd van de moeder woont. In het tweede deel van de film worden de rollen omgedraaid en verandert Amelia steeds meer in de Babadook. De vrouw is dusdanig doorgedraaid dat ze een gevaar voor haar kind begint te worden. Het monster is de verbeelding van het huiveringwekkende moment waarop de moeder niet langer meer een moeder is.

Ich Seh, Ich Seh

In de eerste helft van de Oostenrijkse film Ich Seh, Ich Seh (Severin Fiala & Veronika Franz, 2014) is de moeder (Susanne Wuest) het monster. Ze keert met verband om haar hoofd terug naar het huis aan de rand van het (sprookjes)bos. De tweelingbroertjes Elias en Lukas kijken haar met grote argwaan aan. Ze is strenger dan anders en sluit hen op wanneer ze niet doen wat ze vraagt. Gaat achter het witte verband hun echte moeder schuil of een boze stiefmoeder? Op zoek naar de waarheid stellen de jongens haar op de proef.

[Spoilers!]
Tegelijkertijd wordt de kijker op de proef gesteld, want er is iets vreemds aan de hand met de tweeling. De eerste aanwijzing is meteen heel duidelijk als moeder slechts één glas limonade inschenkt en Lukas volkomen negeert. Bestaat Lukas eigenlijk wel? Wanneer de broertjes moeder tijdens een spelletje testen kan de kijker zelf testen of de vermoedens over het jongetje kloppen. En jawel, ook tijdens het spel hoort moeder de stem van Lukas niet en richt ze zich uitsluitend tot haar andere zoontje. Pas later in de film zijn aan de muur foto’s van de familie te zien en blijkt dat er wel degelijk een tweede zoon heeft bestaan. Lukas is overleden en leeft voort als waanbeeld in het hoofd van Elias. Lukas is de Babadook in Ich Seh, Ich Seh. Net als in die film wordt in de tweede helft de rol van het monster omgewisseld. Het zoontje blijkt het monster en de moeder het onschuldige slachtoffer.

The Babadook lijkt het meest op een klassieke horrorfilm vanwege de schrikeffecten en nachtelijke scènes waarin het titelpersonage als spook door het huis waart. Het uitstekende spel van de acteurs houdt de film met één been in de realiteit. Ich Seh, Ich Seh begint met sprookjesachtige beelden van twee jongens die in het bos aan het spelen zijn. De Oostenrijkse film is ondanks de geest van Lukas veel realistischer. De horror oogt echt en is daardoor gruwelijker dan de Australische film. Wat dat betreft verschillen sommige scènes niet veel met die in de eveneens Oostenrijkse film Funny Games van Michael Haneke. In die film komt het gevaar van buiten in de vorm van twee nietsontziende, gewetenloze binnendringers. In Ich Seh, Ich Seh komt het gevaar van binnenuit omdat het natuurlijke vertrouwen tussen ouder en kind door toedoen van een tragedie voorgoed is weggevaagd.

The Babadook 8/10 | Ich Seh, Ich Seh 8/10

The Babadook is uit op dvd/Blu-ray. Ich Seh, Ich Seh draait op dit moment in de bioscoop.