De botsing tussen planeet Melancholia en de Aarde is als een trage close-up van twee hoofden die elkaar voorzichtig naderen voor een laatste kus. Uiteindelijk slorpt Melancholia Aarde op en blijft van onze planeet niets meer over, zelfs geen herinnering. De film Melancholia van Lars von Trier begint bij het einde.
De aanwezigheid van de twee planeten verklaart de twee delen waar de film na de dromerige, vertraagd afgespeelde prelude uit bestaat. Het eerste deel is een onrustig gefilmde zwarte familiekomedie in de stijl van Festen (Thomas Vinterberg , 1998) die zich afspeelt op de bruiloft van Justine (Kirsten Dunst). Het tweede deel is een kalme meditatie over de onvermijdelijke dood waarin Justine’s zus Claire (Charlotte Gainsbourg) centraal staat. De botsingen tussen de gasten op het bruiloftsfeest zijn van een vergelijkbare destructieve aard als de botsende planeten. Sterke, dominante personages hebben de neiging mindere sterke personages te vertrappen. Justine’s baas (Stellan Skarsgård) dwingt op agressieve wijze bij een pas aangenomen jonge werknemer een slogan af voor een reclamecampagne. Moeder Gaby (Charlotte Rampling) is in haar eentje in staat een bruiloftsfeest te vergallen met haar cynische opmerkingen en stampei. Deze twee personages bewijzen voor Justine dat de mens van nature kwaadaardig is.
De vertraagde openingsscène is meteen een van de hoogtepunten van de film. Onder de klanken van Wagners Tristan & Isolde zijn we getuige van Justine’s wensdroom waarin de vernietigende planeet Melancholia al het kwaad op Aarde voorgoed wegvaagt. Het was eerst de bedoeling dat de fantasiebeelden verspreid zouden worden over de rest van de film, net zoals de schilderachtige landschappen telkens terugkeren in Breaking The Waves (1996). Von Trier in Sight & Sound (september 2011): The idea was that it should all be images that were inside her mind somehow, and that she had knowledge of what would happen. In the old times when you talked about melancholic persons, they were considered to know more than the rest of us.
Lars von Trier liet zich inspireren door het werk van Markies de Sade (waar hij later voor Nymphomaniac (2013) nog meer uit zou putten), de schilderijen Ophelia van John Everett Millais en Fear Of Nature van de Deense kunstenaar Jens Ferdinand Willumsen (1863-1958) en de feestscènes in de films The Philadelphia Story (1940), The Godfather (1972) en The Deer Hunter (1978). De belangrijkste inspiratiebron was de depressie van Lars von Trier. Justine is Von Trier in vrouwelijke vorm. Haar depressie en melancholie zijn de depressie en melancholie van de regisseur. Melancholia is like salt to a dish, aldus Von Trier. If you have a work of art with no melancholia, you’re missing something. Salt can really change and enlarge the flavours. Melancholia is such a fantastic word because it’s negative and positive, and it has something to do with longing.
8/10