Kissing On The Mouth (Joe Swanberg, 2004)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

kissing on the mouth1

Films die behoren tot het typisch Amerikaanse filmgenre mumblecore hebben tot nu toe het Nederlandse bioscoopcircuit nooit gehaald. Op enkele recensies en artikelen na (zoals in de Skrien van maart/april 2008 en op deze site) is in de Nederlandse (film)pers geen aandacht besteed aan de goedkoop geproduceerde verhalen over afgestudeerde Amerikaanse twintigers en hun onzekerheid over toekomst en relaties.

Een van de actievere regisseurs in het genre is Joe Swanberg, maker van LOL en Hannah Takes The Stairs (beide uit 2007). Drie jaar eerder maakte hij samen met Kris Williams, Kate Winterich en Kevin Pittman zijn eerste lange speelfilm Kissing On The Mouth, een van de vroege exponenten van mumblecore. De verschillen in aanpak, in vergelijking met het werk van geestverwanten Andrew Bujalski of Aaron Katz, vallen op vanaf de eerste beelden.

Laat ik eerst de overeenkomsten noemen. Kissing On The Mouth is net als zijn genregenoten met eenvoudige middelen geschoten op video, gebruikmakend van vrienden en de eigen woonruimte als locatie. De vier hoofdpersonages in de film praten veel, over hun relatiestrubbelingen en over hun toekomstperspectieven. Zoals het een mumblecore-personage betaamd is Ellen (Kate Winterich) van het besluiteloze soort. Ze deelt een woonruimte met Patrick (Joe Swanberg), gaat elk weekend naar haar ouders buiten de stad om daar te werken en duikt doordeweeks regelmatig met haar ex Chris (Kevin Pittman) onder de dekens. Wil ze weer een serieuze relatie met hem of gaat het haar enkel om de seks? Ellen biecht haar escapades op aan vriendin Laura (Kris Williams) en vraagt niets door te vertellen aan Patrick.

kissing on the mouth2

Het grote verschil tussen Kissing On The Mouth en de andere mumblecorefilms is de expliciete aanpak van Swanberg. Nog voordat de openingstitels voorbij zijn (op kostenbesparende wijze getekend op glas) hebben Ellen en Chris zich van hun kleren ontdaan en komen de eerste blote borst, het eerst schaamhaar en de eerste erectie in beeld. Als een film over verhoudingen en seks gaat dan zullen we die seks ook te zien krijgen, is de niet eens zo onlogische gedachte van Swanberg. De regisseur is gefascineerd door het jonge menselijke lichaam, het liefst in close-up. We zien Ellen onder de douche haar schaamhaar scheren en zichzelf vervolgens kritisch, en vooral naakt, voor de spiegel keuren. Wat we in de film zien is vooral de oppervlakte in de vorm van het menselijk lichaam, maar wat precies in het hoofd van Ellen omgaat lijkt van minder belang.

Swanberg probeert, op een mij iets te geforceerde wijze, de gedachtes hoorbaar te maken met hulp van Patricks audioproject: het opnemen van interviews met jong volwassenen over hun kijk op het leven. De stemmen die we over de beelden heen horen zijn van anonieme mannen en vrouwen – het zijn algemene gedachten, meningen en gezichtspunten, soms synchroon lopend met wat we zien, maar niet afkomstig van de vier mensen in beeld. Zo komen we weinig te weten over hun motivatie. Ondanks de zeer nabije camera blijft de afstand tussen de hoofdpersonages en de kijker te groot. Joe Swanberg houdt de relatie tussen Patrick en Ellen ambigu, wat te veel ruimte open laat voor verkeerde interpretaties. Als Patrick, zoals de hoestekst van de dvd aangeeft, enkel de huisgenoot van Ellen is, waarom voelt zij zich dan zo schuldig wanneer hij vraagt of ze haar ex weer heeft ontmoet? Als je niet gelezen hebt dat de twee slechts huisgenoten zijn, zou je vermoeden dat ze een samenwonend stelletje waren.

De manier waarop je naar de relatie kijkt, bepaalt of je wel of geen begrip hebt voor Patrick. Als Ellen met hem samenwoont en buiten zijn weten om met Chris flikflooit, heeft Patrick alle recht jaloers en boos te zijn en leef je met hem mee. Als Patrick geen innige relatie met Ellen heeft, vind je hem een bemoeial en manipulator en heb je een hekel aan hem. De overige twee personages zijn te weinig uitgetekend om ze goed te leren kennen. Chris is fotograaf en Laura is de muren van haar nieuwe huis aan het schilderen. Chris laat meer en meer weten dat hij graag een serieuze relatie met Ellen wil. Laura lijkt interesse te hebben in Patrick, maar dat gegeven wordt niet verder uitgewerkt dan een fantasie van Patrick over Laura (en Ellen) wanneer hij een verfrissende douche neemt (inclusief ejaculatie – u bent gewaarschuwd).

Die fantasiescène is een ander afwijkend aspect binnen een filmgenre dat normaal gesproken zeer veel nadruk legt op een documentaire aanpak. De twee andere opvallende stijlkenmerken zijn de gefragmenteerde montage met veel jump cuts en experimenteel aandoende tussenshots die regelmatig expres onscherp zijn. De montage is gebaseerd op het spel van de acteurs – als een geïnspireerd spelmoment geen goede beelden bevat, worden deze verruild voor andere beelden en daarom zijn regelmatig gesprekken te horen terwijl de personages iets anders aan het doen zijn (of slechts wezenloos voor zich uitstaren). Swanberg probeert zo een zeer eenvoudig gegeven kleur te geven en interessanter te maken dan het in werkelijkheid is.

De inhoud is zo beperkt dat ik bij elke opmerking over de film het gevaar loop te veel te verklappen (wat in onderstaande tekst dan ook gaat gebeuren – spoiler alert!). Het verhaal komt pas na 42 minuten een beetje op gang, dankzij de eerste verbale confrontatie tussen Ellen en Patrick. Hun geïmproviseerde dialogen klinken realistisch, maar missen scherpte en richting. Het bekvechten tussen de twee levert geen enkele memorabele quote op. Verder dan het heen en weer gaan van wellessen en nietessen komt het niet. Iedereen probeert iets te opvallend onopvallend te acteren en zichzelf te zijn.

Na een tweede treffen tussen de kamergenoten volgt vrij plotseling het slot van de film. Omdat we Chris niet goed kennen, komt zijn laatste handeling ietwat uit de lucht vallen en is de betekenis van de dollarbiljetten in zijn enveloppe aan Ellen op te vatten als een statement, terwijl hij waarschijnlijk enkel een oude schuld komt terugbetalen voordat hij voorgoed uit haar leven verdwijnt. Een film hoeft niet per se alles uit te leggen, maar in Kissing On The Mouth stoort het dat beweegredenen vaag gehouden blijven. Een verhaal over een zwalkende generatie heeft een zwalkende film opgeleverd.

De Amerikaanse uitgave van de dvd op Heretic Films bevat o.a. gesneuvelde scènes, repetitieopnamen, commentaar van alle vier de filmmakers en een dagboek dat Joe Swanberg heeft bijgehouden tijdens de opnamen (en dat in zijn geheel te lezen is op de website van de film).