Imagine Film Festival (4): Lost Soul: The Doomed Journey of Richard Stanley’s Island of Dr. Moreau (David Gregory, 2014)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

lost soul2

Bij documentaires over mislukte films neemt leedvermaak vaak de overhand. Zolang de makers er zelf ook om kunnen lachen is dat geen bezwaar. Richard Stanley lacht vaak in de documentaire Lost Soul tijdens het vertellen van zijn verhaal over een droomproject dat uit zijn handen werd gerukt en een filmcarrière die in rook opging.

De Zuid-Afrikaanse regisseur Richard Stanley, afstammeling van de beroemde ontdekkingsreiziger Sir Henry Morton Stanley, was van kinds af aan gefascineerd door The Island Of Dr. Moreau van H.G. Wells uit 1896. Het boek gaat over een dokter die zich een god waant en afgezonderd op een eiland genetische experimenten uitvoert op dieren in een poging ze in mensen te veranderen. Na de veelbelovende cultfilms Hardware (1990) en Dust Devil (1992) werd Stanley door New Line Cinema in de gelegenheid gesteld om de definitieve boekverfilming te maken. De Hollywoodstudio kwam er te laat achter dat ze zich op de excentrieke Zuid-Afrikaan hadden verkeken. De regisseur wilde of kon het spel niet spelen zoals de producers het wilden en begon zich steeds dwarser te gedragen naarmate de compromissen toenamen.

Richard Stanley zat onder meer tegen zijn zin opgescheept met acteur Marlon Brando in de rol van Dr. Moreau. Brando had op zijn beurt weinig zin om met een relatief onervaren regisseur te werken. De twee kwamen uiteindelijk nader tot elkaar, omdat de dokter opvallend veel overeenkomsten vertoont met kolonel Kurtz in Joseph Conrads roman Heart Of Darkness, het boek uit 1902 dat werd verfilmd als Apocalypse Now (1979). Conrad heeft zich duidelijk door The Island Of Dr. Moreau laten inspireren. Brando, die Kurz speelt in Apocalypse Now, vond die connectie interessant genoeg om de jonge Stanley uiteindelijk te accepteren als regisseur. Met de eveneens opgedrongen acteur Val Kilmer (in de rol van Montgomery) viel echter niet samen te werken. De regisseur trok aan het kortste eind en moest het veld ruimen.

lost soul3

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Stanley het leed gedeeltelijk aan zichzelf te danken heeft. Hij nam soms onpraktische keuzes om zijn denkbeelden te verfilmen, zoals een locatie in Australië die een uur van het hotel lag en die alleen maar was uitgekozen omdat er in sommige shots een berg op de achtergrond decoratief in beeld moest staan. Zwarte magie en het consumeren van iets te veel jointjes helpen ook weinig om de grote verantwoordelijkheid aan te kunnen van een miljoenenproductie. Ironisch genoeg wordt de documentaire interessanter en grappiger als de regisseur een tijdje buiten beeld blijft en Hollywoodveteraan John Frankenheimer (1930-2002) arriveert om de onmogelijke klus van hem over te nemen.

Pas vanaf de komst van Frankenheimer krijgen we eindelijk fragmenten te zien uit het belabberde, kostbare eindproduct, wat handig is voor mensen die The Island Of Dr. Moreau (1996) nog nooit hebben gezien. Volgens het Filmjaarboek 1997 werd de film in Nederland door 3.637 mensen bezocht. Zelf zag ik hem in januari 1997 in een grote, vrijwel lege bioscoopzaal van Pathé City. Ik was nieuwsgierig geworden naar aanleiding van de zeer negatieve recensies en werd niet teleurgesteld. Op de flitsende titelsequentie en de muziek van Einstürzende Neubauten na is The Island Of Dr. Moreau hilarisch slecht. Het was ook John Frankenheimer niet gelukt de twee recalcitrante Hollywoodsterren in te tomen. Zij gingen elk op hun eigen manier met de film aan de haal.

lost soul1

Val Kilmer maakte zijn reputatie als arrogante klootzaak waar door onder meer een brandende sigaret tegen de huid van een focus puller te drukken. Marlon Brando had geen zin om zijn teksten te onthouden en liet ze via een oordopje door een assistent inspreken. Hij gaf de grimeur opdracht zijn gezicht wit te schilderen en wilde een hoofddeksel dragen waar ijsklontjes in konden omdat hij vond dat de hersenen van Dr. Moreau koel moesten blijven. Brando zorgde er eigenhandig voor dat rol van de Duitse acteur Marco Hofschneider werd gedecimeerd in het voordeel van de Spanjaard Nelson de la Rosa (1968–2006), een van de kleinste mannen ter wereld. De combinatie van de bulk Brando en het schriele mannetje levert verbijsterende beelden op, zoals een muzikaal intermezzo’s met twee vleugels, door een van de mensen in de documentaire terecht bestempeld als een van de meest onvergetelijke momenten uit de filmgeschiedenis (zie onderstaand fragment, helaas in gemutileerde versie vanwege pan en scan).

Filmmaker David Gregory vertelt de moeizame ontstaansgeschiedenis van het filmgedrocht in zijn documentaire Lost Soul voornamelijk aan de hand van ooggetuigen. Hij was indertijd niet zelf op de set aanwezig, in tegenstelling tot de makers van documentaires over films als Burden Of Dreams (1982) en Lost In La Mancha (2002). De documentaire bestaat uit archiefmateriaal en veel pratende hoofden waarbij de onmogelijke Val Kilmer om begrijpelijke redenen ontbreekt. Opvallende grote afwezige is hoofdrolspeler David Thewlis die in de film de rol speelt van Edward Douglas, de man die op het eiland strandt en de lugubere praktijken van Dr. Moreau ontdekt. Hij wordt in de hele documentaire niet genoemd en is slechts een paar seconden te zien in enkele stills en een filmfragmentje.

7/10

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *