IDFA 2007 (4): Up the Yangtze! (Yung Chang, 2007)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

yangtze

De in Canada wonende Chinees Yung Chang maakte een reis over de Yangtze en zag daar het land van zijn grootvader langzaam onder water verdwijnen door toedoen van de grootse Drieklovendam. Hij keerde terug en volgde tijdens meerdere tochten op een cruiseschip twee jonge werknemers in opleiding: de zestienjarige Yu Shui (bijnaam Cindy) en de negentienjarige Chen Bo Yu (bijnaam Jerry). Het contrast tussen de twee is groot.

Jerry is een macho van relatief goede komaf. Hij is zo zeker van zijn eigen capaciteiten en zo arrogant dat je snel een hekel aan hem krijgt. Cindy roept meer sympathie op. Ze groeit op in een krot aan de rand van de stijgende Yangtze. Haar vader is vanwege politieke redenen afgezakt in rang en stand en probeert te overleven door groente te verbouwen en stenen te houwen voor het verstevigen van de dijken. Hij is te arm om zijn dochter te laten studeren. Tot grote teleurstelling van Cindy moet ze werken aan boord van het cruiseschip. Tijdens de film komt ze daar niet verder dan de afwas in de keuken.

Up The Yangtze! (door Yung Chang tijdens de Q&A in Munt 11 omschreven als Love Boat meets Heart Of Darkness) is geen politieke film, maar een film over hoe mensen letterlijk de kop boven het water houden in tijden van grote sociale en geografische veranderingen. De immens fel schijnende lichtreclames in de grote stad suggereren rijkdom, maar ze ontnemen het zicht op de armoede en wanhoop in de minder gestelde gebieden in de vollopende vallei. Slechts in één scène, half verborgen op straat opgenomen, is te zien hoe ruw tegenstribbelende Chinezen soms uit hun huizen worden gezet, omdat ze weigeren met lokale corrupte autoriteiten akkoord te gaan over de lage financiële compensatie voor hun gedwongen verhuizing naar hoger gelegen gebieden.

De veelal Westerse toeristen op de boten zien voornamelijk een geïdealiseerd China, al zijn sommige onder hen zich wel degelijk bewust van de armoede in het land. De documentaire bevat veel humoristische momenten, vooral aan boord wanneer de studenten Engelse les krijgen en de leraar vertelt welke onderwerpen ze vooral moeten vermijden tijdens conversaties met de toeristen aan boord. Het is daarnaast frappant te zien hoe slecht ouders in staat zijn hun affectie te tonen aan hun kinderen. Aanraken in het openbaar is er niet bij in de Chinese maatschappij, laat staan een omhelzing bij het weerzien. Als de vader en moeder van Cindy in hun door werkzaamheden bevuilde kledij een bezoekje brengen aan het cruiseschip, zie je hoe beschaamd ze zich voelen.

De film lijkt voor Cindy en haar familie hoopvol af te sluiten. Het meisje heeft weliswaar (nog) niet kunnen studeren, maar haar werk op de boot is een goede, en tevens uitbetaalde leerschool. Ze heeft iets meer van de wereld gezien dan enkel de armoedige plaggenhut langs het water. Als het gezin daar niet langer meer kan wonen, tilt de tengere, breekbare vader een grote klerenkast op zijn rug voor een lastige klim naar de bovengelegen weg. Het feit dat hij het gevaarte niet halverwege laat vallen, mag een symbool zijn voor de betere toekomst die wellicht voor de familie in het verschiet ligt.