De Nederlandse afstudeerfilm Een Dag In ’t Jaar en de Duitse speelfilm Victoria gaan over twintigers die nog steeds hun draai niet hebben gevonden in het leven. Beide films vallen op vanwege de bijzondere vorm. Een Dag In ’t Jaar speelt zich af op een dag die verspreid over een jaar is vastgelegd en Victoria is opgenomen in één shot van 134 minuten. De vorm wordt zo nadrukkelijk op de voorgrond gezet, dat het ten koste gaat van de inhoud.

Een Dag In ’t Jaar begint en eindigt bij de viering van Oud & Nieuw. In de tussenliggende tijd volgt de film de drie vrienden Seb (Michaël Bloos), Yvonne (Vera Ketelaars) en Mischa (Anne Gehring) tijdens hun wandeling door Amsterdam. Ze zijn zo met hun gedachten bij hun onlangs overleden vriend Twan dat ze niet doorhebben hoe snel de tijd uit hun handen glipt. Tijdens de wandeling wisselen om hen heen jaargetijden en feestdagen elkaar af. Vroeg in de morgen wandelen ze door de sneeuw, bij het opkomen van de zon worden ze in het Vondelpark omringd door het oranje van Koninginnedag, ’s middags vangen ze een zomerzon op langs de waterkant en aan het begin van de avond zitten ze aan het eind van de herfst in het reuzenrad op De Dam.

De vorm van de film zegt iets over de vergankelijkheid van het leven en hoe moeilijk het soms is om vat te krijgen op de voorbijvliegende tijd. Voor een mens er erg in heeft is het leven bij de finish beland en zijn er enkel gemiste kansen om op terug te kijken. De makers gingen ervan uit dat de vorm sterk genoeg zou zijn om er een hele film aan op te hangen. Ze werkten zonder uitgewerkt script, hopend dat tijdens de wandeling genoeg interessante toevallige ontmoetingen zouden plaatsvinden. Op een paar spaarzame, gemompelde dialogen na gebeurt er echter niet veel dat de aandacht vast kan houden. Het lukte mij tot aan de laatste dialoog niet enige band met de personages te krijgen. Dat werd verergerd door de dominant aanwezige vertelstem die een poging doet om de kijker enige houvast te geven.

Een vrouwenstem geeft buiten beeld om de vijf minuten toelichting over de onderliggende relaties. Ze geeft een inkijk in de gedachten van de personages en omschrijft hun belangrijkste jeugdherinneringen. De voice-over heeft het effect van een stoorzender. Ze lepelt de feiten op een zeer droge manier op en schept zo heel veel afstand tot de getoonde gebeurtenissen. Er blijft geen ruimte over om zelf een beeld te vormen van de drie jonge volwassenen. We moeten aannemen dat ze uit hun voegen barsten van opgekropte emoties, maar de acteurs krijgen heel weinig gelegenheid daar uiting aan te geven. Hun richtingloze geïmproviseerde dialogen blijven in het luchtledige hangen. Pas in de allerlaatste dialoog tijdens het avondmaal komen we iets dichter bij de drie hoofdpersonages. Voor heel even verdwijnt de dwingende vorm naar de achtergrond en voor het eerst krijgen de acteurs de gelegenheid om te laten zien dat ze meer zijn dan wandelende entiteiten.

Je kunt in Een Dag In ’t Jaar de invloeden herkennen van Richard Linklater, zowel inhoudelijk als wat betreft vorm. Tijd speelt een essentiële rol in het oeuvre van de Amerikaanse regisseur. Veel van zijn films spelen zich af binnen een dag of een dagdeel. Wat de Nederlandse film mist zijn de kleurrijke personages zoals de vele passanten in Slacker (1991) of de nachtbrakers in SubUrbia (1996). Linklaters dialogen in de Before-trilogie (1995-2013) en Boyhood (2014) maken ook een geïmproviseerde indruk maar zijn wel degelijk uitgeschreven en bestaan nooit uit vrijblijvend geklets. Het blijkt maar weer dat Nederlanders over het algemeen niet zulke goede praters zijn.

4/10

Morgen deel 2: Victoria (Sebastian Schipper, 2015)