Drie films van Jessica Hausner: Lovely Rita (2001), Hotel (2004) & Lourdes (2009)

Facebooktwitterpinterestlinkedin
Lovely Rita

Lovely Rita

De vrouwelijke hoofdpersonages in de drie speelfilms van de Oostenrijkse regisseuse Jessica Hausner zijn buitenstaanders. Christine (Sylvie Testud) is de enige in Lourdes zonder religieuze overtuiging en zonder illusie dat ze door een wonder van haar verlamming zal genezen. Rita (Barbara Osika) wordt in het speelfilmdebuut Lovely Rita op school geplaagd en moet vanwege haar dwarse gedrag van haar ouders voor straf meer dan eens het avondmaal alleen op de slaapkamer nuttigen. Irene (Franziska Weisz) is in Hotel een vreemdeling in het hotel waar ze werkt en verblijft, door collega’s buitengesloten en daarom onwetend over het geheim van haar spoorloos verdwenen voorgangster.

Wat de drie jonge vrouwen ook gemeen hebben is een moment waarop ze recht in de camera kijken. Waar bij Christine die blik toevallig onze kant op lijkt gericht, proberen Rita en Irene doelbewust oogcontact met ons te zoeken. Onduidelijk blijft of Rita schrikt van het feit dat we getuige zijn van haar daden of dat ze begrip en medelijden van ons verlangt. Irene lijkt een ontsnappingsroute te forceren door met haar blik de vierde wand te doorbreken. Wat de drie films ook gemeen hebben zijn scènes waarin de hoofdpersonages dansen met de man op wie zij een oogje hebben. De dans bevrijdt ze heel even van de dagelijkse monotonie.

Irene in Hotel

Irene in Hotel

Irene Lourdes combineert het realisme van Lovely Rita en het mysterie van Hotel, zonder terug te hoeven grijpen naar de documentaire videostijl van het debuut (inclusief lelijk gebruik van de zoomlens) of de horrorelementen in de tweede film. In de twee laatste films betreden de vrouwen een grot. De grot in Hotel bewaart het geheim van een heks die wel wat wegheeft van de heks uit The Blair Witch Project (1999). Irene is ervan overtuigd dat het kruis aan haar ketting bescherming biedt tegen een mogelijke dreiging.

De grot in Lourdes is van binnen verlicht en een uitnodigende plek, waar zieken zich verwachtingsvol verdringen, biddend om een mirakel. Christine, voor wie het bedevaartsoord weinig meer betekent dan een vakantiebestemming, wordt in haar rolstoel door de grot voort geduwd en raakt heel even met haar hand de grotwand aan. Verschrikt realiseert zij zich dat ze vanwege MS haar hand helemaal niet had kunnen bewegen. Zowel Irene als Christine laten de krachten van de grot passief over zich heen komen. Rusteloze puber Rita probeert zich nog actief te verzetten tegen alles wat haar tegenzit, koste wat kost.

Christine in Lourdes

Christine in Lourdes

De omgeving van de vrouwen is koud, letterlijk en figuurlijk. Hun activiteiten worden met kille argwaan gadegeslagen, door de ouders van Rita, door de collega’s van Irene en door de lotgenoten van Christine. De manier waarop Irene bejegend wordt, doet denken aan de huurder die in Roman Polanski’s Le Locataire (1976) door zijn buren tot waanzin wordt gedreven. Het zal geen toeval zijn dat Irene in de la van haar hotelkamer de rode bril vindt van haar verdwenen voorgangster. Door de bril op te zetten lijkt ze hetzelfde lot over zich af te roepen.

Het hotel waar ze werkt zou ontworpen kunnen zijn door dezelfde architect als die van The Overlook Hotel in The Shining (1980). De schaduwen in de gangen en bij de trappen beloven net zo weinig goeds als wat zich in The Shining achter de deur van kamer 237 bevindt. In Hotel en The Shining is er geen verschil tussen het labyrint van het gebouw en dat van de natuur achter de ramen. De beeltenis van de verdwenen voorgangster zit vastgevroren in een ongedateerde foto aan de wand, net zoals het grijnzende gezicht van schrijver Jack (Jack Nicholson) in het laatste tracking shot van The Shining zit vastgevroren in een foto uit 1921. Een zelfde soort camerabeweging zit in de openingsscène van Lourdes, wanneer de camera tergend langzaam in de eetzaal van het hotel inzoomt op Christine. Met het lot van Jack in het achterhoofd, mag je vermoeden dat Christine zich nooit werkelijk uit haar verlamde/bevroren positie zal kunnen manoeuvreren. Het frame van de camera vormt voor Christine, Irene en Rita een belemmering in de bewegingsvrijheid en misschien is de rechtstreekse blik van de hoofdpersonages in de camera te interpreteren als een verwijtende blik.

Lovely Rita 6/10 | Hotel 7/10 | Lourdes 8/10

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *