William S. Burroughs in Decoder
Decoder is begin jaren tachtig gemaakt door een kunstenaarscollectief uit Hamburg, geholpen door vrienden uit de muziekunderground, met naast hoofdrolspeler FM Einheit (Einstürzende Neubauten) bandleden uit onder anderen Abwärts, Sprung Aus Den Wolken en X-Mal Deutschland. Scenarist Klaus Maeck, regisseur Muscha en hun crewmaatjes waren voornamelijk geïnspireerd door het essay The Electronic Revolution van William S. Burroughs en de subliminale manipulatie waarmee overheid en multinationals het volk aanzetten tot consumeren.
Naast Burroughs is ook Metropolis een inspiratiebron. Een van de monitoren in het geheime observatiecentrum in Decoder toont fragmenten uit Fritz Langs film uit 1926 in plaats van surveillancebeelden. In Metropolis valt Freder, zoon van een almachtige industrieel, voor Maria, een meisje uit de onderklasse. Hij volgt haar tot in de walmende catacomben van een industrieel complex en wordt daar geconfronteerd met de abominabele werkomstandigheden. Een krankzinnige wetenschapper maakt een robot naar het evenbeeld van het meisje. De duivelse dubbelgangster zet aan tot een opstand onder de arbeiders.
Een van de fragmenten uit Metropolis op de monitor van geheim agent Jaeger (Bill Rice) is de scène waarin de robot-Maria een verleidende dans uitvoert voor een opgewonden groep mannen. De scène wordt in Decorder weerspiegeld wanneer Jaeger in zijn vrije tijd een morsige peepshow bezoekt. Hij heeft een oogje op een van de meisjes achter het glas, gespeeld door Christiane Felscherinow (bekend van Christiane F. – Wir Kinder vom Bahnhof Zoo). Zij vertelt haar vriendje F.M. (FM Einheit) thuis niets over haar werk aan de Reeperbahn. Net als Maria leidt ze een dubbelleven.
F.M. experimenteert in zijn thuisstudio (een laboratorium als dubbelganger van het observatiecentrum van Jaeger) met de muzak die hij in een fastfoodrestaurant heeft opgenomen. Hij probeert de muzak om te vormen tot antimuzak, een wapen om de klanten uit MacDonalds en Burger King te jagen. Burroughs speelt een gastrol als eigenaar van een elektronicawinkeltje. Wanneer F.M. in zijn zaak tussen de spullen snuffelt, demonteert hij zojuist zeer symbolisch een cassetterecorder.
William Burroughs’ bekendste schrijfmethode is de cut-up, het verknippen en verplaatsen van bestaande teksten om zo nieuwe betekenissen te creëren. De Amerikaanse beatdichter was in de eerste helft van de jaren tachtig nogal populair in industriële muziekkringen. Geen interview in de ondergrondse muziekbladen ging voorbij zonder vermelding van zijn naam. Bands als Cabaret Voltaire pasten Burroughs’ knip- en plakaanpak toe op hun muziek. Het uitgangspunt was daarbij hetzelfde: het ontmantelen van conventies. Net als in Metropolis leidt de ontmanteling in Decoder tot een opstand, gefilmd tijdens rellen in Berlijn toen Ronald Reagan daar in 1982 een staatsbezoek aflegde.
Industriële muziek is nadrukkelijk aanwezig op de soundtrack die als extra cd is toegevoegd aan de Amerikaanse dvd-uitgave op het label Transparency. Naast bijdragen van FM Einheit (en zijn band Einstürzende Neubauten) bevat de soundtrack muziek van Dave Ball van Soft Cell (hun track Seedy Films is te horen in de peepshow). Genesis P. Orridge (Throbbing Gristle, Psychic TV) speelt een gastrol als hogepriester van een ondergrondse sekte (een kopie van hun ondergrondse onderkomen is te zien in Pola X van Leos Carax uit 1999).
De plot is te rudimentair uitgewerkt om de film voor het verhaal te willen zien. De acteurs zijn geen profs en dat zie en hoor je. Decoder is de moeite waard als kunstzinnige anarchistische blik op het Orwelliaanse 1984, een jaar dat de filmmakers indertijd aanstonds zouden meemaken. Scenarist en producer Klaus Maeck vergelijkt in het bijgeleverde audio-interview de fotografie met de stijl en de smoezelige videobeelden van de underground piratenzenders die de grote steden rijk waren in die tijd.
Het extreme kleurgebruik en het switchen tussen verschillende beeldformaten (8mm, 16mm en video) loopt vooruit op het beeldenbombardement waarmee MTV de kabel zou bevuilen. Decoder is als een videoclip op speelfilmlengte, gezien door het oog van Big Brother. In Metropolis wordt de kwade genius verslagen en lijkt de harmonie hersteld. Voor zulk optimisme is in Decoder geen plaats. De no future mentaliteit uit de punkperiode viert hoogtij. De slotscène keert terug naar de monitoren uit het begin van de film, naar een gefragmenteerde wereld waarin chaos heerst.
6/10