Cemetery Of Splendour (Apichatpong Weerasethakul, 2015)

Facebooktwitterpinterestlinkedin
Cemetery Of Splendour

Cemetery Of Splendour

Cemetery Of Splendour wordt geprezen door de internationale filmpers, maar om mij heen hoor ik voornamelijk negatieve reacties. De contemplatieve cinema van Apichatpong Weerasethakul wekt wrevel en wordt door sommigen als saai en slaapverwekkend ervaren. Dat laatste is niet verwonderlijk bij een film waarin slapen een centraal motief is. Het is misschien zelfs de bedoeling dat je bij Cemetery Of Splendour in slaap valt, zoals mijzelf enkele minuten overkwam toen ik de film de eerste keer zag.

Voordat de openingstitels in beeld verschijnen, staat het scherm langdurig op zwart. Cemetery Of Splendour gaat van start met de ogen dicht. De gesloten ogen hebben meer te maken met meditatie dan met een slaaptoestand naar later blijkt tijdens een therapiesessie in het ziekenhuis waar de film zich afspeelt. In de verte zijn graafwerkzaamheden te horen. Iemand zegt dat de graafmachines hun werk verrichten in opdracht van een kabelbedrijf. Een ander vermoedt dat het om een geheime operatie van de overheid gaat. Dat laatste zou de aanwezigheid van gewapende militairen kunnen verklaren. Op hetzelfde grondgebied staat een oude school die tijdelijk is ingericht als militair hospitaal. Op de zalen liggen tientallen soldaten. Ze lijden aan een mysterieuze slaapziekte.

Naast de bedden worden kleurrijke, uit Amerika geïmporteerde droommachines geïnstalleerd die eerder zijn gebruikt in Afghanistan. De lange doorzichtige gebogen staven wisselen af tussen blauw, groen en rood en zorgen ervoor dat de soldaten prettig dromen. ‘s Nachts lijkt het alsof de hele omgeving afwisselend blauw, groen en rood wordt gekleurd en alle bewoners in slaap zijn gesust.

Cemetery Of Splendour met Jarinpattra Rueangram (links)

Cemetery Of Splendour met Jarinpattra Rueangram (links)

De oude Jen (Jenjira Pongpas) heeft lang geleden in het gebouw op school gezeten. Ze ontfermt zich als vrijwilligster over soldaat Itt (Banlop Lomnoi). Hij ligt aan het eind van de zaal tussen twee open ramen, precies op de plek waar vroeger de schoolbank van Jen stond. Een andere dagelijkse bezoekster is het medium Keng (Jarinpattra Rueangram). De jonge vrouw kan sinds haar jeugd gedachten lezen en is als enige in staat te communiceren met de slapende soldaten. Familieleden van de mannen maken dankbaar gebruik van haar gaven. Jen en Keng raken bevriend. Als Itt ontwaakt, ontstaat er tijdens zijn korte lucide momenten ook een vriendschappelijke band tussen de soldaat en zijn vrijwillige verzorgster.

In films van Apichatpong Weerasethakul vervagen de grenzen tussen de werkelijkheid en de spirituele wereld. In Cemetery Of Splendour dwalen volgens de overlevering in het oude schoolgebouw geesten rond van soldaten die hun leven gaven om het paleis te beschermen dat in een ver verleden op deze plek stond. De lokale bevolking gelooft dat de geesten de energie van de slapende soldaten gebruiken om zich opnieuw te sterken. Jen bidt regelmatig bij het altaar van twee godinnen en kijkt verbaasd op wanneer beide godinnen haar tijdens de lunch komen vergezellen en haar bedanken voor de offerandes. In de tweede helft van Cemetery Of Splendour betreedt Jen via Keng de droomwereld van Itt en begint een zwerftocht door een fantasiewereld. Er lijkt geen weg meer terug naar de realiteit. (*)

Cemetery Of Splendour (Jenjira Pongpas en Jarinpattra Rueangram)

Cemetery Of Splendour (Jenjira Pongpas en Jarinpattra Rueangram)

Zoals gebruikelijk bij Weerasethakul is er halverwege het verhaal een breekpunt dat de film in tweeën splitst, in dit geval tijdens een bezoek aan een multiplexbioscoop. Deze droomfabriek heeft hetzelfde effect als de kleurrijke droommachines waar de slapende soldaten op zijn aangesloten. Itt valt in de bioscoopstoel opnieuw in slaap en moet het pand uit gedragen worden. De camera maakt in deze scène voor het eerste een beweging door middel van een neerwaartse pan. In de daaropvolgende overvloeier (de enige in de hele film) worden de neonlichten tussen de roltrappen gekoppeld aan de van kleur veranderende lampen in de slaapzaal van het geïmproviseerde ziekenhuis. Daarna volgt de tweede camerabeweging (**) en zien we de voeten van Jen terwijl ze in haar eentje door de restanten van een schoolklas dwaalt alsof ze zich bevindt in een droom over haar schooljeugd. De hele tweede helft van de film heeft het aanzien van een langgerekte droomsequentie.

cemetery of splendour 5

Cemetery Of Splendour (Banlop Lomnoi & Jenjira Pongpas)

De relatie tussen het spirituele en het dagelijkse leven lijkt uit balans. Het zal geen toeval zijn dat Jen mank loopt omdat haar ene been kleiner is dan de andere. Ontwaken lijkt niet meer mogelijk, zelfs wanneer Jen haar ogen wijd open probeert te houden. De film vraagt de kijker met dezelfde wagenwijde blik te kijken, hoe moeilijk dat ook is vanwege het trage verteltempo en de kalme dialogen. Om die blik te versterken brengt Weerasethakul in bijna elk shot een balans aan door personen of objecten consequent centraal in beeld zetten. De centrale positie van een boomstam, een pilaar, een langwerpig kleed, een personage of de hoek van een kamer biedt de kijker een concentratiepunt. Soms wordt het centrale punt heel terloops in beeld gebracht zoals tijdens de avondopname bij het water waarbij de bladeren in een veraf staande boom subtiel uitgelicht worden.

Een paar opvallende keren is er geen centraal punt in het totaalbeeld, zoals in de eerste scène met Itt vlak na zijn eerste ontwaken en de scène waarin mensen op bijna rituele wijze aan de waterkant van plaats verwisselen. In het laatste geval blijft onduidelijk of ze zenuwachtig op zoek zijn naar de juiste balans of dat ze de balans doelbewust proberen te saboteren.

cemetery of splendour 4

Sommige zaken zijn minder helder in Cemetery Of Splendour. De verwijzingen naar de politieke situatie in Thailand ontgingen me, maar dat maakte de film wat mij betreft niet ondoordringbaar. Het werk van Apichatpong Weerasethakul vraagt om een andere manier van kijken en misschien moet je een paar films van hem zien om daar aan te wennen. Niet iedereen zal van zijn laatste film gecharmeerd zijn. De Thaise film brengt je in een meditatieve staat of je valt er bij in slaap. Je raakt in een verlichte toestand of je zit ongeduldig op je horloge te kijken.

9/10


(*) De wandeling van Jen en Keng lijkt op die van Scottie (James Stewart) en Madeleine (Kim Novak) tussen de bomen van Muir Woods in Vertigo. De droomwereld in Cemetery Of Splendour is verwant met de dromerige uitstraling van Hitchcocks klassieker. Sommige commentatoren wijzen erop dat Vertigo mogelijk Scottie’s droom is vlak voordat hij de dakrand loslaat en zijn dodelijke val in de diepte maakt.

(**) De derde en laatste camerabeweging zit tijdens een muzikaal moment tegen het eind van de film.

3 thoughts on “Cemetery Of Splendour (Apichatpong Weerasethakul, 2015)

  1. Uncle Boonmee is ook mooi, maar niet minder mysterieus dan Cemetery. Syndromes and a Century is mijn favoriete Weerasethakul, onder meer vanwege de onverwachte humor en de liefdevolle manier waarop hij terugkijkt op zijn jeugd.

    Als je op zoek bent naar toegankelijkere Thaise films kan ik het werk aanraden van Wisit Sasanatieng. Zijn debuut Tears Of The Black Tiger (2000) was de eerste Thaise film die officieel werd geselecteerd voor het filmfestival in Cannes. Deze mierzoet gekleurde campy western heeft indertijd ook in Nederland gedraaid. Het sprookjesachtige Citizen Dog uit 2004 deed me denken aan Amélie, maar dan doorspekt met Thaise mystiek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *