BJ Nilsen en Zeno van den Broek live in de Oude Kerk (3 augustus 2018)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

Het interieur van de Oude Kerk in Amsterdam is tijdelijk doordrenkt met een rode gloed. De bordeelrode basiskleur van de omliggende rosse buurt lijkt het monumentale gebouw te zijn binnengedrongen. Italiaanse kunstenaar Giorgio Andreotta Calò heeft voor zijn werk Anastasis (Wederopstanding) alle kerkramen met rode folie afgeplakt en geen enkel wit streepje licht toegelaten. Het kunstwerk werd vroeg op vrijdagochtend 3 augustus muzikaal ondersteund tijdens een eenmalig concert van componisten en geluidskunstenaars BJ Nilsen en Zeno van den Broek.

Het concert van BJ Nilsen en Zeno van den Broek stond gepland om acht uur in de ochtend, maar vanwege de onverwacht grote opkomst moest daar minstens een half uur bij opgeteld worden. De rij belangstellenden voor de ingang van de Oude Kerk stond tot aan de gracht van de Oudezijds Voorburgwal. Verder was het rustig in dit gedeelte van het oude centrum van Amsterdam. Een indringende vuilnislucht herinnerde ons eraan dat het gebied normaal gesproken in beslag wordt genomen door dronken toeristen.

Eenmaal binnen werden we direct overrompeld door het alomtegenwoordige, broeierige rood dat als een photoshop-filter over alles heen ligt en een entiteit van zichzelf lijkt, aanwezig en ook weer niet, zoals Polderlicht het kunstwerk van Giorgio Andreotta Calò een paar maanden geleden omschreef. De meeste bezoekers zochten een zetel op in het midden van de kerk. Ze wisten niet dat de twee muzikanten aan de zuidzijde van het gebouw in de Sint-Sebastiaanskapel zaten te wachten. Presentator en organist Jacob Lekkerkerker verzocht iedereen om eerst rondom hem te staan voor een korte inleiding voordat hij de deuren naar de kapel opende en het concert kon beginnen.

Zeno van den Broek en BJ Nilsen

Nilsen en Van den Broek hadden op diverse plekken in de kerk microfoons en speakers geplaatst. Eén microfoon hing buiten voor het registreren van geluiden rondom het gebouw. De geluiden die de componisten opvingen werden ter plekke bewerkt met behulp van elektronische apparatuur. Wat uit de speakers klonk werd opnieuw opgenomen en bewerkt, net zolang tot voornamelijk de resonantie van natuurlijke frequenties overbleef die lang tussen de pilaren rondzong. Het concert begon met het geronk van een passerende vuilniswagen en het rinkelende glas dat uit een container werd geschud. De kerkklok sloeg half negen en een nabijgelegen carillon klingelde een deuntje. De langgerekte echo’s van klok en klokkenspel werden geleidelijk overstemd door monotone kerkorgelnoten. Het leek alsof de kerk heel langzaam lucht in de longen zoog om vervolgens nog langzamer uit te ademen.

De tonen verplaatsten zich vanuit de Sint-Sebastiaanskapel over de rest van de ruimte. Het publiek liet zich vanuit de kapel met de muziek meevoeren en verspreidde zich over de kerkvloer. Op elke plek klonk de muziek anders. Bij een subwoofer, die als een dekenkist tegen de muur stond, waren de bassen het luidst. Onder het kleine kerkorgel overheerste een kale orgelnoot. De mensen gingen op zoek naar de ideale geluidsmix, behoedzaam sluipend over de grafstenen. Elk geluid dat ze maakten kon worden opgevangen door microfoons en de compositie beïnvloeden.

Uiteindelijk was de beste geluidsmix te ervaren op de plek waar we waren begonnen, dicht bij de werktafel van de twee componisten. Daar had je het minst last van de kerkorgelnoot die een tijdlang de compositie domineerde. De te lang aangehouden noot was net zo hardnekkig als het rode licht.

Het ontbrak vaak aan een spannende opbouw. De enige progressie in het middengedeelte was het verstrijken van de tijd. Sommige bezoekers waardeerden de meditatieve mogelijkheden die de muziek hen bood en lieten zich met gesloten ogen door de monotone klanken omarmen. Pas tegen het einde van de set werden de lange klanken opgebroken en speelden de componisten met voorzichtige ritmische patronen, net zoals de zon naast hen speelde met lichtvlekken op de grote kale muur in de Sint-Sebastiaanskapel. Aan eenheid tussen kunstwerk en muziek was geen gebrek. Wat dat betreft was het unieke concert geslaagd te noemen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *