The Duke Of Burgundy werd eerder dit jaar goed ontvangen op het International Film Festival Rotterdam. De film over de eigenaardige sadomasochistische relatie tussen twee vrouwen draaide afgelopen week onder grote belangstelling tijdens de Roze Filmdagen in het Ketelhuis in Amsterdam en kwam daar net een paar stemmen tekort voor het winnen van de publieksprijs. The Duke Of Burgundy draait niet op het aanstaande Imagine Film Festival, maar zou ook daar zeer op zijn plaats zijn geweest. Laten we de film bekijken door de ogen van drie verschillende festivalbezoekers.
Afgelopen zondag, op de laatste dag van de Roze Filmdagen in Amsterdam, was het publiek in de grote zaal van Het Ketelhuis voor 90% vrouwelijk bij de voorstelling van The Duke Of Burgundy. De presentator wenste iedereen veel plezier met het kijken naar mooie vrouwen. Dat is een wel zeer reductionistische benadering van de actrices Sidse Babett Knudsen (bekend van de serie Borgen) en Chiara D’Anna. Hun personages Cynthia en Evelyn hebben veel meer te bieden dan een aantrekkelijk voorkomen. Hun uitzonderlijke, complexe relatie bestaat uit strikt volgens eigen regels uitgevoerde machtsspelletjes waarbij Cynthia de dominante rol op zich heeft genomen. Als we meer inzicht krijgen in de spelregels worden de dagelijkse sadomasochistische rituelen steeds grappiger.
De film is regelmatig komisch vanwege het contrast tussen de dodelijke ernst van de vrouwen en de absurde opdrachten die ze in hun landhuis uitvoeren. De lach in de filmzaal komt vaak voort uit collectieve gêne over wat op het doek gebeurt. De vernederende opdrachten die Evelyn moet uitvoeren gaan ver. Regelmatig houdt de camera afstand en mag de kijker raden wat zich achter een gesloten deur afspeelt. De verbijstering wordt steeds groter als duidelijk wordt wie de opdrachten bedenkt. Sidse Babett Knudsen is zeer sterk in een scène waarin Cynthia haar grenzen heeft bereikt en uit haar rol valt. Terwijl ze tekstregels opdraagt zoals we haar al vaker in de film hebben horen doen, zorgen opgekropte emoties voor barsten in haar masker.
Het publiek tijdens het International Film Festival Rotterdam zal The Duke Of Burgundy niet per se uitgekozen hebben vanwege het lesbische thema. De festivalgangers zullen vooral gecharmeerd zijn geweest van het bedaarde tempo en de vertelstructuur. Omdat het leven van de twee vrouwen bestaat uit een herhaling van rituelen is het moeilijk een idee te krijgen van de verstreken tijd. Het verhaal kan zich in een paar weken afspelen, maar ook binnen enkele maanden of een paar jaar. Het cyclische proces schakelt het besef van tijd uit.
De film gaat over een relatie die zo obsessief naar binnen is gekeerd dat de buitenwereld nauwelijks in beeld komt. Het landhuis bevindt zich nabij een stadje met louter vrouwelijke bewoners, een La Città Delle Donne (Federico Fellini, 1980) waar Marcello Mastroianni decennia geleden voor het laatst op bezoek is geweest. De twee vrouwen verlaten hun huis enkel om naar de bibliotheek te gaan of voor het bijwonen van bijeenkomsten van vrouwelijke entomologen. Thuis werkt Cynthia op een oude typemachine aan een studie over insecten. De muren hangen vol met opgezette vlinders, net zo vastgepind als Cynthia en Evelyn onwrikbaar vastzitten aan hun relatie.
The Duke Of Burgundy zou het publiek van het Imagine Film Festival kunnen aanspreken vanwege de verwijzingen naar artistiek bedoelde Europese sexploitationfilms van onder meer Jesús Franco en Jean Rollin. Actrice Monica Swinn was in de jaren zeventig een vaste verschijning in dit soort films en is in deze film aan de overkant van het landhuis te zien als de oudere, nors zwijgende buurvrouw Lorna (de naam is een verwijzing naar Lorna The Exorcist van Jesús Franco uit 1974). De semi-onschuldige la-la-la’s in de muziek van Cat’s Eyes (Faris Badwan uit de band The Horrors en Italiaans-Canadese sopraan Rachel Zeffira) lijken rechtstreeks afkomstig uit seksueel vrijpostige genrefilms uit de periode waar The Duke Of Burgundy naar verwijst.
Het verweerde oude landhuis lijkt door het overwoekerende groen op een spookhuis. Spookachtig zijn ook de etalagepoppen die tijdens de lezingen overduidelijk zichtbaar tussen de toehoorders in het zaaltje zitten. Evelyn heeft steeds vaker de morbide behoefte om in een kist opgesloten te worden. Fladderende motten veranderen het scherm tijdens nachtmerries in abstracte animaties. Opnamen van de versterkte insectengeluiden, waar de vrouwen naar luisteren alsof het klassieke muziek is, zijn indringend en naargeestig en resoneren lang na in de oren, lang nadat de film voorbij is.
Gelukkig is The Duke Of Burgundy later dit jaar ook buiten het festivalcircuit te zien. Vanaf 16 juli draait de film in de Nederlandse bioscopen.
8/10