American Sniper gaat over de Amerikaanse oorlogsheld Chris Kyle, gespeeld door acteur Bradley Cooper. Zijn grote verdienste was dat hij als sluipschutter in het Amerikaanse leger tijdens meerdere missies in Irak ruim 160 anonieme mensen met een precisieschot vermoordde, inclusief vrouwen en kinderen. Kyle redde zo de levens van collega’s die samen met hem eigenlijk helemaal niets te zoeken hadden in Irak.
De film zwijgt over de valse voorwendselen waarmee de soldaten na 9/11 naar het Midden-Oosten werden gezonden. American Sniper gaat de discussie over de legitimiteit van de Irakinvasie uit de weg en twijfelt niet aan de heldenstatus van het titelpersonage. Je mag de conservatieve Clint Eastwood verwijten dat hij een eenzijdig beeld geeft van de Amerikaanse interventie. De regisseur heeft daar gedeeltelijk een artistieke reden voor, want hij vertelt het verhaal over Chris Kyle vanuit het perspectief van de schutter. Verhaaltechnisch gezien is het te omslachtig om vanwege politiek correcte redenen ook uitgebreid stil te staan bij de achtergronden en motieven van de tegenstander. Clint Eastwood heeft tien jaar geleden al eens een oorlogsverhaal verteld waarbij hij twee tegenover elkaar staande partijen evenveel ruimte gunde, maar daar had hij wel twee films voor nodig: Flags Of Our Fathers en Letters From Iwo Jima.
American Sniper heeft twee belangrijke verhaallijnen. De eerste is de zoektocht van Chris Kyle naar zijn Iraakse evenknie, een vijandelijke sluipschutter met een Olympische medaille op zak. De twee mannen staan tijdens meerdere missies oog in oog, naar elkaar turend door het vizier op hun geweren. Als je Enemy At The Gates (2001) gezien hebt, weet je dat over dit gegeven al eerder een film is gemaakt. Kyle’s handelingen op het strijdveld in Irak hebben steeds minder te maken met het dienen van het vaderland. Hij keert telkens terug omdat hij wraak wil nemen op de man die zijn kameraden doodde. De tweede verhaallijn gaat over de trauma’s die Kyle oploopt en waar hij terug aan het thuisfront mee moet zien te leven. Hij zit doelloos vanaf de bank naar een leeg televisiescherm te staren terwijl oorlogsrumoer door zijn hoofd schalt en schrikt op als de buurman zijn grasmaaier aanzet. De relatie met zijn vrouw Taya (Sienna Miller) komt onder spanning te staan.
De gevechtsscènes krijgen de meeste aandacht en worden adequaat in beeld gebracht zoals we mogen verwachten van oudgediende Eastwood. De psychische gevolgen van Kyle’s moordpartijen komen minder tot hun recht. Je mag blijkbaar een nationale held probleemloos als massamoordenaar afbeelden, maar niet als doorgedraaide, potentieel gevaarlijke soldaat. Ik ben niet erg onder de indruk van de manier waarop de psychische afbraak in beeld wordt gebracht. Kyle verliest een keer zijn geduld als hij achter het ziekenhuisraam zijn pasgeboren dochtertje in haar couveuse ziet huilen en hij dreigt even bijna een hond te wurgen die naar zijn zin iets te veel met zijn staart kwispelt. Verder lijkt het ontzettend mee te vallen met dat trauma. Het werkelijke geweld waar oorlogstrauma’s toe kunnen leiden blijft volledig buiten beeld. Eastwood heeft dat wel gefilmd, maar die beelden uiteindelijk verwijderd op verzoek van de weduwe van de echte Chris Kyle. Wat bijblijft van het filmslot is patriottistisch vlaggenvertoon.
Ergens in het begin van de film koppelt Clint Eastwood de Amerikaanse held aan de allergrootste conservatieve filmheld uit Hollywood. Chris Kyle wilde eigenlijk samen met zijn broer leven als moderne Texaanse cowboy. Daarom zien we hem in een paar vroege scènes met een cowboyhoed rondlopen. Eastwood heeft de camera in één korte scène achter een deur gezet en filmt Kyle via de deuropening van achteren, inderdaad precies op de manier waarop John Wayne is gefilmd aan het slot van The Searchers (John Ford, 1956).
5/10