Nighmare Detective / Akumu Tantei (Shinya Tsukamoto, 2006)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

NightmareDetective2

Zelfmoord is populair in Japan. Volgens de statistieken staat het land met stip op plaats acht in de wereldranglijst van het aantal zelfdodingen per jaar (ter vergelijking: Nederland staat pas op de 51ste plaats). Zelfmoord zit ingebakken in de Japanse cultuur, denk aan de rituele harakiri van de samoerai en de kamikazepiloten in de Tweede Wereldoorlog. De massale voorkeur voor een enkele reis richting gene zijde heeft te maken met de prestatiemaatschappij die Japan is. De veeleisende, non-stop doordraaiende economie maakt werktijden lang en vrije tijd schaars. Als het economisch minder gaat wordt de werkdruk extra hoog en kan de prestatiedwang leiden tot depressies. Reden voor voornamelijk het mannelijke deel van de Japanse populatie er een eind aan te maken. Het is de laatste jaren onder jongeren een trend om elkaar via internet op te zoeken voor een collectieve zelfmoord. Geen wonder dat zelfmoord een terugkerend thema is in de Japanse cinema. Een recent voorbeeld is Nighmare Detective (Japanse titel: Akumu Tantei) van Shinya Tsukamoto.

De nachtmerriedetective uit de titel (Ryuhei Matsuda uit Nagisa Oshima’s Gohatto uit 1999) is in staat andermans nachtmerries te betreden en kan daar de dromer helpen van zijn of haar angsten af te komen. Hij doet dit werk vrijwillig, maar met steeds meer tegenzin, aangezien hij de angstbeelden bij zich blijft dragen en in wakende toestand steeds meer moeite heeft waanbeeld van realiteit te onderscheiden. De intense droomactiviteiten maken de jongeman somber en suïcidaal. Vlak na een mislukte zelfmoordpoging staat de jonge vrouwelijke detective Keiko (de actrice Hitomi) bij hem op de drempel. Ze doet onderzoek naar de geheimzinnig ‘0’ (gespeeld door de regisseur). Deze ‘0’ dringt per mobiele telefoon door tot de dromen van suïcidale mensen die via een advertentie contact met hem hebben gezocht. Hij weet ze in hun slaap over te halen zichzelf met messteken om te brengen. De politie heeft het telefoonnummer van ‘0’ gevonden in de mobieltjes van zijn slachtoffers. In een poging de man te vangen zal Keiko’s collega Wakamiya (Masanobu Ando) de anonieme man bellen, in slaap vallen en ‘0’ ontmaskeren en uitschakelen met hulp van de nachtmerriedetective. Na enige aarzeling stemt de nachtmerriedetective toe en kan de jacht beginnen.

Nightmare Detective is een tamelijk conventionele film in het oeuvre van Shinya Tsukamoto. De opzet van het verhaal vertoont overeenkomsten met de moderne Japanse horror die we gewend zijn van filmreeksen als The Ring en The Grudge. In de eerste droom verwijst Tsukamoto zelfs naar vertrouwde ingrediënten uit J-horror als lang zwart, spookachtig vrouwenhaar en een arm die plotseling uit een onverwachte plek komt kruipen. Het gebruik van de mobiele telefoon als middel om met het kwaad te communiceren, is een motief in Oosterse griezelfilms als bijvoorbeeld Phone en One Missed Call. De dodelijke droomwereld is bekend van de Amerikaanse films A Nightmare On Elmstreet en Dreamscape (beide uit 1984). In Elmstreet trekt een mismaakte nachtmerrieverschijning een bloedig spoor in tienerdromen en in Dreamscape betreedt de held de nachtmerrie van de Amerikaanse president om te voorkomen dat deze in zijn droom wordt geëxecuteerd door een eveneens van buiten de droom afkomstige, duivelse moordenaar.

Nighmare Detective

Gelukkig blijven ondanks de genoemde overeenkomsten genoeg elementen over waar de handtekening van de regisseur in is te herkennen. Na zijn fysieke horror in Tetsuo, Tokyo Fist en Bullet Ballet betreedt Tsukamoto de laatste tijd de schaduwrijke wereld van het innerlijke, zoals het hoofd van de aan geheugenverlies leidende Hiroshi in Vital en de traumahel waarin het naamloze personage in Haze verdwaald raakt. In Nightmare Detective wordt de leegte van het moderne Japanse bestaan verbeeld door steriele stadsarchitectuur waar geen plaats lijkt te zijn voor mensen. Personages worden binnen het frame als insecten geplet tussen kille kantoorcomplexen en op torenhoge grafstenen gelijkende hoogbouw. Als ‘0’ in dromen opduikt schudt de camera op typische Tsukamoto-wijze met hoekige spasmen, begeleid door luide industriële percussie. Het beeld zwiept machinaal van links naar rechts alsof het gefilmde slachtoffer door een immense reus in een onzichtbare kooi heen en weer wordt gehusseld. Zo sleept de film de kijker mee als in een opgevoerd spookhuiswagentje waarvan de remmen zijn doorgeknipt.

Tsukamoto is een van die weinige Japanse genrefilmers die achtergronden van zijn verhaal onthult door voornamelijk krachtige beelden in te zetten in plaats van langdurige uitleg door pratende hoofden. Zonder al te veel woorden te verspillen legt de film de motieven van ‘0’ bloot. De bron van de nachtmerries moet gezocht worden bij innerlijke demonen, veroorzaakt door jeugdtrauma’s. Het lijkt wel Freudiaans. Nightmare Detective lijkt vredig te eindigen. Schijn bedriegt, want volgend jaar komt Nightmare Detective 2 uit.