The Salvation
Deze maand draaien in de Nederlandse bioscopen twee films over wraakzuchtige Scandinaviërs. In beide gevallen gaat het om onderhoudende films die vooral gezien moeten worden als vingeroefeningen binnen specifieke genres.
The Salvation (Kristian Levring, 2014) is een western in de stijl van Sergio Leone en zijn Italiaanse navolgers. Deense soldaat Jon (Mads Mikkelsen) en zijn broer Peter (Mikael Persbrandt) zijn het oorlogsgeweld in eigen land ontvlucht en proberen een bestaan op te bouwen nabij een gehucht op de Amerikaanse prairie (in werkelijkheid Zuid-Afrika met aan de horizon digitaal toegevoegde oude Amerikaanse bergen). Na zeven jaar wordt Jon eindelijk herenigd met zijn vrouw en zoontje. Hun samenzijn is van korte duur, want de twee mannen waarmee ze de koets naar huis delen zijn in een moorddadige stemming. Jon kan zijn gezin niet redden en schiet de mannen uit wraak neer. Een van hen blijkt de broer te zijn van de kwaadaardige voormalige kolonel Delarue (Jeffrey Dean Morgan). Zijn schrikbewind zorgt ervoor dat steeds meer bewoners hun kostbare grond verkopen en het het olierijke gebied verlaten. Jon wordt tot een confrontatie met Delarue en zijn bende gedwongen en heeft in de ongelijke strijd alleen Peter aan zijn zijde.
De film bevat meerdere overeenkomsten met het werk van Leone en andere spaghettiwesterns, zowel thematisch als in de manier waarop de camera staat opgesteld. Wraak is een geliefd thema, zowel in Once Upon A Time In The West (1968) als in bijvoorbeeld de films rondom Django. Vaak staat een op wraak beluste eenling tegenover een leger dat wordt aangevoerd door een onverbeterlijke slechterik. De camera filmt de revolverheld regelmatig op heuphoogte wanneer hij tegenover zijn tegenstander staat en op het punt staat een revolver te trekken.
Aan het eind van de openingsscène bij het treinstation probeert de Deense regisseur Kristian Levring een beetje in de buurt te komen van het fabuleuze crane shot waarmee het personage Jill (Claudia Cardinale) wordt gevolgd wanneer ze het stadje in Once Upon A Time In The West betreedt. Levrings poging wordt echter ondermijnd door zijn afhankelijkheid van door computers gegeneerde toevoegingen. Zijn western lijkt daardoor soms op het decor van een computerspel. Huizen, paarden en figuranten zijn zichtbaar opgebouwd uit nullen en enen. Nog erger is de computergestuurde inspanning om scènes die overdag zijn opgenomen te laten lijken op nachtscènes. In de filmmuziek van Kasper Winding ontbreekt het aan het soort innovatieve ingrepen waar Ennio Morricone zo beroemd mee is geworden. Mads Mikkelsen doet gelukkig wat hij het beste kan en is weer zijn vertrouwde getormenteerde zelf. In de overige rollen vinden we onder meer Eva Green als tongloze handlanger van Delarue, Jonathan Pryce als de opportunistische begrafenisondernemer en burgemeester Keane en ex-voetballer Eric Cantona in een verwaarloosbare bijrol als de Corsican.
In Order Of Disappearance
De ondergesneeuwde vlaktes in In Order Of Disappearance (Hans Petter Moland, 2014) komen niet uit de computer. Het is werkelijk zo verblindend wit in het koude Beitostølen in de Noorse provincie Oppland. Op de avond dat de Zweedse immigrant Nils Dickman (Stellan Skarsgård) tot ereburger van de stad wordt benoemd vanwege zijn jarenlange diensten als sneeuwschuiver, wordt zijn zoon omgebracht door drugsdealers die onterecht denken dat de jongeman een lading cocaïne heeft ontvreemd. De politie weet zeker dat de dood is veroorzaakt door een overdosis en maakt verder geen werk van de zaak en dus gaat de woedende Dickman zelf op wraaktocht, op zoek naar de moordenaars en de opdrachtgever. Hij laat daarbij veel bloedsporen achter in de sneeuw. Om zo min mogelijk te worden tegengezeten door zijn rouwende vrouw verwijderen de filmmakers haar via een achterdeur uit het scenario. Dickmans grote vijand is ‘De Graaf’, een jonge topcrimineel die de interieurdecoratie van zijn villa zo te zien heeft toevertrouwd aan een blinde binnenhuisarchitect. ‘De Graaf’wordt schmierend gespeeld door Pål Sverre Hagen die zich eerder in de Nederlandse bioscopen van een betere kant heeft laten zien in Troubled Water (2008) en Kon-Tiki (2012).
In Order Of Disappearance lijkt in eerste instantie een serieuze, besneeuwde variant op Death Wish, de politiek incorrecte serie wraakfilms uit de jaren zeventig met Charles Bronson (ook bekend van Once Upon A Time In The West), maar gaandeweg wordt duidelijk dat de film ook op de lach probeert te mikken door het geweld te combineren met humor. De eerste indicatie is de hoofdstukindeling waarbij elk hoofdstuk wordt afgesloten met een titelkaart waarop een kruis staat afgebeeld en de naam van de zojuist omgekomen persoon wordt vermeld. Hans Petter Moland is duidelijk beïnvloed door de sneeuwlandschappen en de opeenstapeling van misverstanden uit Fargo van de gebroeders Coen uit 1996. De ‘grap’ aan het einde van de film lijkt een verwijzing naar het lot van Peter Stormare’s personage in Fargo.
De invloed van Quentin Tarantino is ook her en der merkbaar, maar daar is de Noorse regisseur twintig jaar na Reservoir Dogs en Pulp Fiction wel een tikkeltje laat mee. In de jaren negentig zijn we al genoeg bestookt met Tarantino-imitaties. Ook in Molands film hebben alle criminelen een kleurrijke bijnaam en wordt regelmatig door personages in auto’s triviale kennis uitgewisseld, zoals de correlatie tussen zonnige landen en gebrek aan welvaart en de geneugten van het Noorse gevangeniswezen. De humor maakt soms een geforceerde indruk. Waarom de Servische bende, onder leiding van oudgediende Bruno Ganz, vlak voor de laatste, beslissende confrontatie een skipiste bezoekt en een van hen gaat paragliden, is me niet helemaal duidelijk.
Wat The Salvation en In Order Of Disappearance met elkaar gemeen hebben is een uitgebreid vuurgevecht in de finale. Vergeet vooral je oordoppen niet mee te nemen.
The Salvation 6/10 | In Order Of Disappearance 6/10