City Of Life And Death (a.k.a. Nanjing! Nanjing!) (Chuan Lu, 2009)

Facebooktwitterpinterestlinkedin

cityoflifeanddead

De Duitse productie John Rabe (Florian Gallenberger, 2009) was dit jaar de enige film in de Nederlandse bioscoop over de Japanse slachting in Nanking. Die film wekt de suggestie dat de Duitse zakenman de hoofdrol speelde in het drama van 1937. In de zwart-wit gedraaide, veel betere Chinese film City Of Life And Death wordt de rol van Rabe in het juiste perspectief geplaatst. De Duitser was een machteloze bijrolspeler met veel dappere bedoelingen, maar de ware hoofdrolspelers zijn natuurlijk de Japanse soldaten en hun Chinese slachtoffers.

Visueel lijkt de film (die geen Nederlandse bioscooproulatie kreeg) eerder uit Hollywood afkomstig dan van Chinese makelij. Regisseur Chuan Lu schuwt het spektakel niet en sleurt de kijker direct het slachtveld op, midden in de ongelijke strijd tussen de Japanse milities en het Chinese verzet. Vanaf de massa-executie van de krijgsgevangenen verandert de opwinding over dat spektakel in ontzetting.

Chuan Lu zet westerlingen iets te eenvoudig neer als de zwakste schakel, maar voorkomt dat we de Japanners enkel beschouwen als weerzinwekkende beesten. Een groot deel van het verhaal wordt namelijk bekeken door de ogen van de Japanse soldaat Kadokawa (Hideo Nakaizumi). Het feit dat hij onze afschuw deelt en in gewetensnood raakt, maakt de film minder zwart-wit (al zien anderen de film enkel als Chinese propaganda).

Als je wilt weten waarom de Japanse soldaten zich zo hebben misdragen, raad ik The Human Condition (1959-61) aan van de Japanse regisseur Masaki Kobayashi, de groots opgezette trilogie over de Japanse bezetting van Mantsjoerije. Kobayashi was een van de eerste Japanse filmmakers die zijn landgenoten met de neus drukte op de Japanse oorlogsmisdaden. Hij legt in het middengedeelte van The Human Condition de mechanismen bloot van het Japanse militaire apparaat, een instituut dat beheerst wordt door verstikkende discipline en tucht, een onwrikbare hiërarchie en machocultuur. De methoden van de drilsergeant in de eerste helft van Full Metal Jacket vallen in het niet bij die van de korpsleiding in The Human Condition. Het onmenselijke regime gebruikt vernedering als middel en als doel zonder oog te hebben voor de frustraties die dat bij soldaten oplevert. Die frustraties worden vervolgens op de vijand afgereageerd.

9/10