Cave Of Forgotten Dreams

Ondanks zijn naamsbekendheid worden niet alle films van Werner Herzog in de Nederlandse bioscoop vertoond. Op moment van schrijven geldt dat voor twee van zijn recentste documentaires: zijn 3D-film over grotschilderijen in de Franse Ardèche en zijn bezoek aan ter dood veroordeelden in een Amerikaanse gevangenis.

Het verbaast me dat Cave Of Forgotten Dreams vooralsnog geen Nederlandse bioscooproulatie heeft gekregen. De 3D-documentaire van onze favoriete voice-over Werner Herzog zou minstens net zoveel bezoekers hebben getrokken als Wim Wenders Pina. Als ik distributeur was geweest, had ik het wel geweten. Nu moet ik me behelpen met de 2D-versie op Blu-ray. Het schijfje kan ook 3D afgespeeld worden, maar daar is speciale apparatuur voor nodig en die heb ik niet in huis.

De bossen en rotsen rondom de Chauvet, de verborgen grot vlakbij Vallon-Pont-d’Arc in de Franse Ardèche, ogen opvallend grauw, alsof de kleuren door de felle zon zijn verbleekt. Bij het aanschouwen van de bijna 30.000 jaar oude, zeer gelimiteerd toegankelijke rotsschilderingen vermoed ik dat Herzog de buitenwereld expres flets heeft gefilmd. Zo springen de beeltenissen van paarden, bizons, neushoorns, leeuwen, tijgers en andere, soms allang uitgestorven diersoorten, er extra uit – vers en fris, alsof ze pas gisteren zijn aangebracht. De kunstwerken zijn zo goed geconserveerd dankzij een aardverschuiving die de hoofdingang al eeuwenlang geblokkeerd houdt. De prehistorische kunstenaars hebben dankbaar gebruik gemaakt van de dieptewerking van de grillige rotswanden.

Aan het eind van zijn documentaire, en tijdens de Q&A die op de Blu-ray is toegevoegd, heeft Werner Herzog het over the abyss of time. De verstrijkende tijd is als een uitdijende afgrond en de grotschilderingen geven ons de gelegenheid een glimp op te vangen van de bodem. Tijd wordt voelbaar tussen de stalactieten en de met dierenbotten bezaaide grond. De helderheid van de tekeningen brengen de dromen van de oermens dicht naar onze eigen eeuw. Handafdrukken van de lang verdwenen tekenaars zwaaien naar de grotbezoekers. Herzog bekruipt het gevoel vanuit onverlichte spelonken door de voorvaderen begluurd te worden. Met die fantasie maakt hij de afstand tussen toen en nu een beetje kleiner.

Into The Abyss

Het thema van de tijd als afgrond keert terug in Into The Abyss, Herzogs documentaire over de doodstraf in de Verenigde Staten. Herzog had heel weinig tijd tot zijn beschikking om in death row de ter dood veroordeelde Michael Perry te kunnen interviewen, acht dagen voor diens executie. Hoe moet het voor Perry zijn de nabijheid van de dood te voelen? De jongeman kijkt er niet echt tegenop, omdat hij overtuigd is op te zullen gaan in de oneindigheid van de Hemel.

De regisseur spreekt ook Jason Burkett die een levenslange gevangenisstraf uitzit. Beide mannen hebben tien jaar eerder op jonge leeftijd mensen vermoord, omdat ze aasden op hun nieuwe auto. Herzog reconstrueert hun daden aan de hand van politiebeelden van de plaats delict, daarbij voldoende afstand houdend uit respect voor de nabestaanden. Familieleden van de slachtoffers mogen van hem als eerste uitgebreid het woord doen. Uit hun verhalen blijkt hoe tijd alle wonden juist niet heelt. Voor de achterblijvers bestaat de afgrond uit de herinneringen aan geliefden die nooit meer zullen terugkeren. Sommige geïnterviewden denken de kloof te kunnen overbruggen dankzij hun geloof.

Later in de film geeft Herzog een idee van de levenssituatie van de daders. The abyss staat dan voor het leven in een afgelegen armoedig Amerikaans gehucht, waar jongeren leven zonder uitzicht op een betere toekomst en de ellende verdoven met drank en drugs. Gebrek aan ouderlijke aandacht, sturing en liefde is een ideale voedingsbodem voor gewelddadig gedrag. Vanwege hun afkomst behandelt de regisseur de daders met evenveel respect als de slachtoffers, zonder de ernst en wreedheid van hun daden te verdoezelen.

Into The Abyss is niet expliciet tegen de doodstraf. De toeschouwer mag zelf conclusies trekken. Herzog laat buiten de film in interviews wel duidelijk blijken tegenstander te zijn. I respectfully disagree, zegt hij in de Q&A tijdens de vertoning van Into The Abyss op het festival DOC NYC eind vorig jaar. Gezien de misdaden die zijn gepleegd in de Tweede Wereldoorlog vindt de regisseur dat hij niet het recht heeft om als Duitser de Amerikanen te veroordelen vanwege hun vergaande strafmethoden.

Zie ook: Cave Of Forgotten Dreams 3D (5 december 2012)

Cave Of Forgotten Dreams 7/10 | Into The Abyss 8/10